Wątornik jest narzędziem do wykonywania wątora, czyli rowka w klepkach drewnianych, najczęściej w beczkach. W owalnej prowadnicy znajduje się otwór, w którym jest poprzecznie osadzona listwa. Częścią pracującą jest jej wysunięty i pogrubiony koniec, w którym osadzono kawałek stalowej piłki stolarskiej. Piłka ta jest na stałe unieruchomiona i tym się różni od struga stolarskiego z wymienialnym ostrzem (nożem); z tyłu znajduje się wbity kawałek gwoździa a sama końcówka noża jest w tym miejscu przygięta. Drugim zabezpieczeniem ciągłej pracy narzędzia jest klin z drewienka włożony w otwór prowadnicy. Narzędzie wykonał Jan Knotelski.
Wieś Grywałd, z której pochodził wykonawca tego narzędzia słynie z pięknego krajobrazu, drewnianego kościoła z XVI wieku i... znachorów. Nie każdy jednak wie, że Jan Knotelski w latach 1920-1925 był znanym we wsi stolarzem i bednarzem. Nie było wówczas specjalizacji rzemieślniczej, a potrzebne narzędzia często wykonywał sam rzemieślnik. Na fotografii mamy przykład typowego dla bednarstwa narzędzia, dzięki któremu osadzano dno w naczyniach. Warto wiedzieć, że nazwa wątor wywodzi się z prasłowiańskiego słowa oznaczającego „to, co wtarte” i tym samym świadczy o wcześniejszym pochodzeniu rzemiosła bednarskiego od stolarstwa.
W naszych zbiorach posiadamy jeszcze 6 narzędzi tego wykonawcy – jest wśród nich również strug stolarski.
Opracował Piotr Worytkiewicz.
