Talerz pochodzi ze Szkoły Przemysłu Drzewnego w Kołomyi. Datowany jest umownie na 1909 r., a możemy tak przypuszczać dzięki odręcznemu napisowi umieszczonemu na odwrocie: „W dowód wdzięcznej pamięci, Kosów, d. 30/8 1909”. W tym miejscu możemy też odczytać podpisy uczestniczek wycieczki krajoznawczej na Pokucie. Do zbiorów Muzeum Etnograficznego eksponat trafił w darze od J. Mayówny w 1913 roku.
Szkoła Przemysłu Drzewnego w Kołomyi założona została w latach 90. XIX wieku dzięki tzw. „Spółce Huculskiej”, do której należeli miłośnicy wschodnio-karpackiego folkloru i sztuki ludowej. W tym czasie dążono do tego, aby popularne już wtedy wyroby snycerskie mistrzów takich jak Jury Szkryblaka z Jaworowa, Marko Mehedeniuka z Riczki czy Iwana Semeniuka z Peczeniżyna, stały się wzorcem dla kolejnego pokolenia rzemieślników z Huculszczyzny. Chciano też, by wyroby powstające dzięki Szkole – stylizowane meble, przedmioty użytkowe i galanteria pamiątkowa – rozsławiały artystyczny zmysł i zdolności twórców z Gorganów i Czarnohory, trafiając do rąk zarówno wybrednych kolekcjonerów jak i do masowego odbiorcy. Nie mniej ważny był również cel czysto zarobkowy, ponieważ do miejscowości letniskowych w górach, pod koniec XIX wieku, coraz liczniej przybywali turyści i chętnie kupowali okazy miejscowego rękodzieła jako pamiątki z wakacji. Nadarzającą się wtedy okazję do wypromowania lokalnych wyrobów wykorzystano do tego stopnia, że wkrótce zaczęto na początku XX wieku dekorować wnętrza nowych willi i pensjonatów nie tylko przedmiotami z drewna, ale i kilimami, kocami, naczyniami ceramicznymi i piecami kaflowymi wyrabianymi przez huculskich twórców zgodnie z tradycyjnymi wzorami. W Polsce międzywojennej moda ta rozwijała się nadal. Wzory opracowane ponad sto lat temu przez huculskich snycerzy i innych rzemieślników wykorzystywane są również współcześnie – np. na Ukrainie, o czym można przekonać się na lokalnych bazarach w Jaremczu czy Worochcie lub na bazarze „Wernisaż” przy ul. Teatralnej we Lwowie.
Opracował Grzegorz Graff.
Bibliografia:
Szkoła Przemysłu Drzewnego w Kołomyi, „Tygodnik Ilustrowany” 1920, nr 23, s. 454-455.
Magdalena Dolińska, Wnętrze huculskie – inspiracje pamiątkarskie, Rocznik Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie, t. XV, s. 70.
