Sandały, przepaska biodrowa oraz ozdoby ze skóry i tłuczonych skorup jaja strusiego są wyrobem Sanów (Buszmenów), koczowniczego ludu zbieracko-łowieckiego zamieszkującego rozległe obszary południowo-zachodniej Afryki, zajmowane obecnie przez Botswanę, Namibię i RPA. Buszmeni trudnili się polowaniem na dziką zwierzynę oraz zbieractwem bulw i korzeni na pustynnych i półpustynnych terenach Kalahari i Namib. Ich kultura materialna powstawała z surowców dostępnych w otaczającej ich przyrodzie. Do wyrobu elementów odzieży tradycyjnie wykorzystywali skóry upolowanych zwierząt, które oprawiali, pozbawiali włosia i garbowali a następnie przycinali do odpowiedniej formy.
Sandały stanowiły podstawową część stroju, zabezpieczającą ciało przed okaleczeniem - to ważne w pustynnym i półpustynnym terenie, porośniętym krzaczastą roślinnością. Składają się z profilowanej do kształtu stopy płaskiej podeszwy i doczepionych do niej skórzanych rzemieni. Cieńszy rzemień przechodzi pomiędzy dużym palcem i powyżej kości skokowej. Drugi, grubszy, przechodzi pomiędzy pietą a śródstopiem. Na obydwu końcach pasków znajdują się nacięcia umożliwiające ich przewlekanie i łączenie.
Obok sandałów, zasadniczym elementem stroju były tylko skromne przepaski biodrowe, uzupełnione w okolicy genitaliów fartuszkiem lub wiązką rzemieni. Reszty stroju dopełniały ozdoby z tłuczonych i nanizanych na rzemienie paciorków wykonanych ze skorup jaj strusich. Ozdoby tego typu Sanowie nosili na głowie lub na szyi.
Elementy odzieży i ozdoby stanowią unikalny przykład wyrobów archaicznej kultury Sanów (Buszmenów), koczowników wywodzących się z ludów Koi-San (Kojsan, Koisan). Już w latach 30. i 40. XX wieku, w obrębie kultury materialnej, społecznej, duchowej, a także w języku Sanów, zachodziły procesy dezintegracji. Objawiały się one licznymi zapożyczeniami z obszaru innych, bardziej ekspansywnych kultur ludów Bantu oraz białych osadników. Jedne z pierwszych zmian dotyczyły właśnie stroju, w którym pojawiły się m. in. koce oraz tkaniny. Stąd też zarówno czas, miejsce pochodzenia, okoliczności pozyskania i wreszcie osoba wybitnego językoznawcy, prof. Romana Stopy, dzięki któremu obiekty trafiły do krakowskiego Muzeum Etnograficznego, czynią z tej skromnej (ilościowo) kolekcji unikat w skali europejskiej.
Prof. Roman Stopa (08.08.1895, Wola Batorska k/Niepołomic – 15.04.1995, Kraków). Językoznawca, etnomuzykolog, autor wielu publikacji naukowych i popularno – naukowych, znawca języków i kultury ludów Kojsan (Koisan, Koi-San, Khoisan), tj. Sanów (Buszmenów) oraz Koin-Koin (Hotentotów). Wieloletni profesor i wykładowca języków afrykańskich na UJ w Krakowie. W 1935 roku prowadził badania językoznawcze na terenach płd.-zach. Afryki (obecna Namibia i Botswana) wśród Sanów i Koin-Koin, a także sąsiadujących z nimi ludów Bantu. W trakcie trwających niespełna rok badań terenowych zgromadził unikalną, liczącą około 80 obiektów kolekcję etnograficzną, obrazującą kulturę materialną Sanów i Hotentotów, a także sąsiadujących z nimi Bantu. W zbiorach MEK znajdują się ponadto fotografie wykonane podczas pobytu prof Stopy w Afryce oraz bezcenna kolekcja nagrań – zarejestrowany na winylowych płytach głosem Romana Stopy folklor słowny (opowieści, legendy, bajki i pieśni) ludów Koisan.
Opracował Jacek Kukuczka.
