PL EN
Ustawienia prywatności
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Aby uzyskać więcej informacji i spersonalizować swoje preferencje, kliknij „Ustawienia”. W każdej chwili możesz zmienić swoje preferencje, a także cofnąć zgodę na używanie plików cookie 
na poniższej stronie.
Polityka prywatności
*Z wyjątkiem niezbędnych

Sito do przesiewania mąki

Treść

zdjęcie obiektu zdjęcie obiektu

Sito – przedmiot wciąż niezbędny w kuchni, dziś raczej niewielkich rozmiarów, dopasowanych do wielkości szklanki lub garnka, wykonany najczęściej z plastiku, lekki i poręczny. Obecny także w przysłowiach, nadal bowiem mówimy o czymś, że dziurawe, jak sito, albo że wody sitem nie naczerpiesz. Czasem zamiast sita pojawiają się w nich dwa inne słowa, przetak i rzeszoto, którym nadajemy identyczne znaczenie, nie zawsze przy tym pamiętając, że kiedyś oznaczały one wprawdzie bardzo podobne, ale do różnych celów przeznaczone przedmioty.

Sita, przetaki, rzeszota, podobne w konstrukcji, różniące się tylko wielkością otworów, były niegdyś ważnym i powszechnie używanym przy produkcji żywności sprzętem gospodarskim. Sito, z siatką o drobnych oczkach, służyło głównie do przesiewania mąki, także do cedzenia, mający nieco większe otwory przetak używany był zazwyczaj do oczyszczania ziarna zbóż, natomiast duże oka rzeszota pozwalały przesiewać grubsze ziarno, jak na przykład groch.

Wszystkie miały kształt kolisty i składały się z obręczy oraz siatki tworzącej dno. Obręcz wykonywano z długiego i szerokiego pasa sosnowego łubu, który wyginano w koło, spinając jego końce za pomocą łyka. Tak przygotowaną obręcz obciągano siatką, którą przymocowywano  za pomocą łyka lub drutu, przeciąganego przez otwory wywiercone wzdłuż dolnej krawędzi obręczy. Następnie obręcz wzmacniano w dolnej części listewkami, bądź z obu stron, bądź tylko z jednej, jak w prezentowanym okazie. Sito to ma siatkę z końskiego włosia, tkaną na prostych krosienkach – jej obrzeże zabezpieczone jest łykiem, obwiązanym na okrętkę, i przymocowane do zewnętrznej  listwy za pomocą cienkich drucików, tworząc wokół niej dekoracyjne wąskie obrzeże. Siatka zrobiona została z włosia o różnych barwach, tworzących dekoracyjny wzór z pasów na przemian jasnych i ciemnych. Natomiast w rzeszotach i przetakach stosowano siatkę wyplataną z łyka. W XIX wieku zaczęto je zastępować siatkami drucianymi, konstrukcja pozostała jednak ta sama. Zanikło natomiast z czasem rozróżnienie między sitem, przetakiem i rzeszotem i pojęcia te stały się równoznaczne.

Prezentowane sito do przesiewania mąki zostało – podobnie jak trzy inne znajdujące się w zbiorach Muzeum Etnograficznego w Krakowie – na Krajową Wystawę Rolniczą i Przemysłową, zorganizowaną we Lwowie w 1877 roku. Wszystkie wykonane zostały w folwarku Rozdoły we wsi Olszanicy w powiecie złoczowskim, a prezentowane były zapewne w dziale przemysłu domowego, urządzonym przez hrabiego Włodzimierza Dzieduszyckiego, miłośnika ludowej wytwórczości i jej wytrwałego propagatora. Po wystawie podarowane zostały przez niego do krakowskiego Muzeum Techniczno-Przemysłowego, skąd trafiły do zbiorów Muzeum Etnograficznego w Krakowie.

Opracowała Magdalena Dolińska. 

Opiekun: Magdalena Dolińska Zadaj pytanie o obiekt

Obiekty powiązane