

Specjalna tkanina-obraz inspirowany barwami krakowskiego nieba o wschodzie słońca, oraz towarzysząca jej kaligrafia opisująca typy splotów i użyte barwniki, to dar (w 2014 roku) dla Muzeum autorki Midori Suzuki, jednej z najwybitniejszych twórczyń starodawnej tradycyjnej sztuki wyplatania kumihimo. Midori Suzuki związana jest z Krakowem od 1994 roku, kiedy to przekazała Muzeum Narodowemu cenne dary w postaci wyplecionych przez siebie taśm, do zabytkowych okazów broni. Zafascynowana miastem i ludźmi, wraca do Krakowa wielokrotnie, a specyficzne barwy pór roku wykorzystuje w tworzonych tradycyjną metodą dziełach.
Pierwsze spotkanie Midori Suzuki z krakowskim Muzeum Etnograficznym nastąpiło w 2009 roku, kiedy ofiarowała do zbiorów dwa tradycyjne warsztaty marudai do splatania taśm, zestaw szpul tama i obciążników omori, a także próbki jedwabnych nici. Kolejny raz mistrzyni kumihimo odwiedziła MEK w 2011 roku, biorąc udział w towarzyszącym jubileuszowi stulecia Muzeum programie „Druga strona rzeczy” – poprowadziła wówczas warsztaty i prezentację techniki kumihimo.
Wyplatany obraz zatytułowany Shinonome – „Chmury o wschodzie słońca” Midori Suzuki wykonała specjalnie dla Muzeum Etnograficznego w Krakowie w podziękowaniu za gościnność i miłe wspomnienia. Do tego szczególnego obrazu ofiarodawczyni dołączyłą kaligrafię opisującą zastosowane typy splotów i użyte naturalne barwniki. Twórczyni pracowała nad tkaniną ponad rok, posługując się tradycyjnym warsztatem do splatania taśm i sznurów do kimon oraz samurajskich mieczy. Samodzielnie zabarwiła jedwabne nici: gradacje odcieni różu i czerwieni benibokashi, uzyskała wykorzystując naturalne barwniki pozyskane z kwiatów krokosza barwierskiego (Carthamus tinctorius L.), będącego źródłem żółci i czerwonej kartaminy, a także barwy niebieskiej z indygo i purpurowo-fioletowej z marzanny.
Kumihimo, którą zastosowała autorka tworząc specyficzną tkaninę, to pradawna japońska sztuka wyplatania jedwabnych taśm i sznurów, służących zarówno do celów religijnych, jak i świeckich. Jej nazwa oznacza samo wyplatanie lub rzecz powstałą przy użyciu takiej techniki, a dosłownie pleciony sznur lub taśmę, od kumi – wyplatać, himo – sznur, splot. Sama sztuka wyplatania narodziła się wiele wieków wcześniej w Chinach, a do Japonii przeniknęła poprzez Koreę ok. VI-VII w. n. e. W jej rozprzestrzenianiu się i rozwoju duży udział miało przenikanie do Japonii buddyzmu. W okresie od X-XII wieku, wraz z rozwojem arystokracji, nastąpiło również wykształcenie się specyficznego japońskiego pojęcia piękna, pod wpływem dwóch zasad buddyzmu zen, wabi i sabi, uważanych za istotę japońskiej estetyki. Estetyka ta nie dotyczy powierzchownego wyglądu, a raczej estetycznego stanu umysłu; skupia się na akceptacji idei przemijania i niedoskonałości. Pierwotnie wabi oznaczało „przygnębienie” a sabi – „samotność", czyli słowa odnoszące się do uczuć, a nie wyglądu obiektów. Termin ten uosabia wyrafinowaną estetyczną wrażliwość, która w Japonii ujawnia się nie tylko w końcowym efekcie wytworzonego produktu – piękno odnajdywane jest w samym procesie tworzenia. W kumihimo to piękno istnieje również poza plecionką: w drewnie, z którego wykonano warsztat, w rytmicznym odgłosie, jaki wydają szpulki tama podczas pracy, a także w materiale, strukturze i kolorze plecionki oraz sposobie jej prezentacji.
Obecnie techniki kumihimo, które są praktykowane również w świecie zachodnim, wykorzystywane są do wyplatania ozdobnych naszyjników, pasków, bransolet, krawatów i innych elementów uzupełniających europejski strój, powszechnie noszony przez współczesnych mieszkańców Japonii. Midori Suzuki, wykorzystując tradycyjną technikę wyplatania i barwienia, a także stosując swobodnie różne techniki i style, tworzy także odrębne dzieła, które funkcjonują samoistnie, nie będąc dodatkiem do tradycyjnego miecza, kimona czy innego obiektu. Doskonale pokazuje to jedwabny obraz Shinonome.
Opracowała Eleonora Tenerowicz.
Wybrana literatura:
Midori Suzuki, Beata Romanowicz, Kumihimo. Japońska sztuka wyplatania taśm. Katalog wystawy, MNK, Kraków 1999, red. nauk. Zofia Gołubiew
Dorothy Wood, The Knotting & Braiding Bible: The Complete Guide to Creative Knotting. Including Kumihimo, Macrame and Plaiting, David & Charles Book, UK 2014
Giovanna Imperia, Kumihimo Wire Jewelry: Essential Techniques and 20 Jewelry Projects for the Japanese Art of Braiding, wyd. Potter Craft Clarkson Potter/Ten Speed/Harmony, 2013
Catherine Maxwell (Editor), Wabi-Sabi: The Essentials of Japanese Aesthetics; Omusubi, The Japan Foundation, Sydney 2000;
Katarzyna Szmidt-Przewoźna, Barwienie metodami naturalnymi; wyd. Lokalna Organizacja Turystyczna „Brama na Bagna”, 2009, Strękowa Góra [w:] www.bramanabagna.pl
Growing safflower (Carthamus tinctorius L.); pub. Dep. Of Agriculture, forestry & Fisheries, RPA 2009
Japanese Aesthetics, Wabi-Sabi, and the Tea Ceremony Aesthetics, pdf w: www.art.unt.edu