Ścięgna renifera

Treść

zdjęcie obiektu zdjęcie obiektu

Ścięgna renifera (Rangifer tarandus), ssaka z rodziny jeleniowatych, zwanego też renem. Archeologiczne badania i znaleziska potwierdzają, że na terenach Europy i Azji ścięgna z kończyn padłych lub upolowanych zwierząt, w tym reniferów, były wykorzystywane jako materiał do wyrobu sznurów i lin już między trzydziestym a dziesiątym tysiącleciem p.n.e. Późniejsi koczownicy i hodowcy z subarktycznych terenów tych dwóch kontynentów przejęli i udoskonalili tę metodę, wykorzystując ścięgna do wyrobu „nici” służących do zszywania i reperowania elementów odzieży i obuwia. W prezentowanej formie jest to zatem półprodukt, ukazany w surowej, wstępnej fazie „obróbki”. Intencją umiejscowienia ścięgien w przezroczystym słoju, było umożliwienie zapoznania się z materiałami, służącymi do wyrobu odzieży oraz zaprezentowanie warsztatu pracy, jakimi posługiwali się paleoazjatyccy hodowcy i myśliwi w końcu XIX wieku. Na słoju widnieją dwie etykietki, z których jedna zawiera dawne numery inwentarzowe Muzeum Techniczno-Przemysłowego w Krakowie (w którego zbiorach obiekt ten pierwotnie się znajdował), druga zaś wpisaną odręcznie informację o treści: Ścięgna renifera z których wyrabiają nici, Kamczatka. Papierowe wieko, wykonane z gazety, obwiązano wokół szyjki sznurkiem.

 

Obiekt (wraz z dwoma innymi, niemal identycznymi słojami zawierającymi wewnątrz ścięgna), został pozyskany na przełomie lat 70 i 80 XIX wieku za sprawą Benedykta Dybowskiego, postaci tyleż znanej co niezwykłej. Dybowski, pierwotnie zesłaniec, z wykształcenia zoolog (limnolog) i lekarz, zasłynął jako badacz Daurii (Zabajkala) i samego Jeziora Bajkał. W latach 1879 – 1883 ponownie trafił na Syberię, tym razem już dobrowolnie. Ofiarnie pracował wśród Koriaków oraz sąsiadujących z nimi Itelmenów (Kamczadali) i Aleutów, jako lekarz na rządowym kontrakcie obejmującym terytorium Kamczatki i Wysp Komandorskich na odległych, północno-wschodnich krańcach Rosji.

 

Wartość zgromadzonych przez niego obiektów o charakterze etnograficznym wynika dziś nie tylko z ich metryki, ale także – a może nawet przede wszystkim – z kontekstu jaki niesie historia ich pozyskania i życiorys osoby, dzięki której trafiły do Muzeum. Dybowski świadomie i konsekwentnie gromadził obiekty przyrodnicze, antropologiczne i etnograficzne, z myślą o późniejszym ich wykorzystaniu do badań naukowych i ekspozycji muzealnych. Dziś w Muzeum Etnograficznym im. Seweryna Udzieli w Krakowie znajduje się licząca 135 obiektów, bezcenna kolekcja ukazująca kultury Aleutów, Czukczów, Ewenków (Tunguzów), Ewenów (Lomutów), Itelmenów (Kamczadali) i Koriaków.

 

Kolekcja etnograficzna zgromadzona przez Benedykta Dybowskiego (1833 - 1930) w latach zesłania w Kraju Zabajkalskim oraz w trakcie pracy na rządowym kontrakcie na Kamczatce w latach 1879 - 1883, to zespół unikatowych i bezcennych z dzisiejszej perspektywy wyrobów rzemiosła rdzennych mieszkańców dalekiej Syberii i Wysp Komandorskich. Zróżnicowane pod względem funkcji, materiału i techniki wykonania, prezentują kulturę kilku małych narodów Syberii i Dalekiego Wschodu, wśród których dominują obiekty wykonane przez Koriaków, Itelmenów, Ewenów i Aleutów. W kolekcji Dybowskiego liczącej ponad 130 eksponatów, dominują elementy strojów, broń oraz modele: sań, kajaków i ubiorów. Do najcenniejszych należą niewątpliwie aleucka parka (futro ze skórek/skalpów ptasich z piórami), również aleuckie kamlejki (anoraki) wykonane z jelit ssaków morskich, czy wreszcie koriackie i itelmeńskie kuklanki (futra), uszyte ze skór reniferów. W części kolekcji obejmującej zbiory z Kamczatki, znalazły się również "półprodukty", czyli materiały używane do wykonania zgromadzonych przez Dybowskiego tradycyjnych elementów stroju.

 

Opracował Jacek Kukuczka.

Opiekun: Jacek Kukuczka Zadaj pytanie o obiekt

Obiekty powiązane