Włodzimierz Naumiuk (ur. 1935), to znakomity artysta, który tworzy od kilkudziesięciu lat w Kaniukach nad Narwią płynącą tuż za jego ogrodem i łąkami. O jednym ze swych ostatnich dzieł, powstałej w 2020 roku postaci wędrowca, powiedział coś, co długo nie dawało mi spokoju.
Trwał gorący lipiec, dojechaliśmy do Kaniuków wcześnie rano. W trakcie rozmowy rzeźba stała obok na stole, siedzieliśmy w chłodnej, drewnianej pracowni. Artysta opowiadał, że postać, która gestem zasłania wzrok i mówi, „Boże, co się na tym świecie dzieje!” nawiązuje do wędrujących po okolicy biednych ludzi, których zapamiętał ze swego dzieciństwa. Dodawał, że rzeźbiąc „dziadka” myślał też o współczesnych wydarzeniach: pandemii, napięciach politycznych i konfliktach, o których głoszą media i które widzi się także w bliskim otoczeniu. W naszej rozmowie przewijał się także motyw uciekinierów. W zbiorach artysty pozostaje jego praca z 2001 roku, pt. „Żydówka za okupacji”, która przedstawia zrozpaczoną kobietę z dzieckiem szukających kryjówki (rzeźba ta była pokazywana na wystawie w MEK „Widok zza bliska. Inne obrazy Zagłady”). Jako mały chłopiec w czasie wojny był świadkiem sytuacji, gdy do drzwi domu zapukała matka z dzieckiem, która wyszła z getta w Białymstoku. Mam poczucie, że wskazując na nieszczęścia, jakie dźwiga na swych barkach rzeźbiony dziad, i na obrazy, przed którymi zasłania wzrok, artysta kierował uwagę także na los osób nielegalnie przekraczających nieodległą polsko-białoruską granicę. Jednak dopiero kilka miesięcy później, gdy doszło do eskalacji kryzysu humanitarnego na granicy, wypowiedź ta stała się dla mnie w pełni zrozumiała.
Warto podkreślić, że postać wędrownego dziada jest osadzona w szerszym kontekście życia wsi. Ludzie pamiętający jeszcze takich wędrowców, towarzyszące ich wizytom zachowania, sytuacje, gesty i reguły postępowania, to właśnie roczniki 30. Wędrowni żebracy, obdarzeni społecznym obowiązkiem snucia opowieści, przenoszenia wiadomości, modlitwy, utrzymujący się z jałmużny i dobroci ludzkiej, zniknęli w latach powojennych z pejzażu miast i wsi.
Pochodzący z rodziny o białoruskich korzeniach Włodzimierz Naumiuk w czasie wojny został osierocony przez rodziców. Całe swe wcześnie rozpoczęte życie zawodowe zajmował się ciesielstwem, stolarstwem, rzeźbą i uprawą roli. Jest artystą cenionym i nagradzanym (w tym Nagrodą Kolberga za 2005 rok, medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” za całokształt twórczości, Złotą Odznaką „Zasłużony dla Białostocczyzny”), jego prace znajdują się w licznych kolekcjach publicznych i prywatnych. Przez 20 lat nauczał rzeźby w zabłudowskim Ośrodku Animacji Kultury. Jest bohaterem licznych portretów filmowych. Jego wnuczka, Anna Naumiuk-Jakuc, badaczka ornamentu architektury drewnianej na Politechnice Białostockiej, podkreśla, że w pracy z drewnem tworzył własne wzory, rozwijając kanon podlaskiego zdobnictwa w drewnie. Twórczość artysty rozpięta jest między programem tworzenia spójnej, wyrażonej w rzeźbie opowieści o życiu wsi, i jest swoistym „pomnikiem chłopa”, jak opowiadał w jednym z wywiadów, a dziełami związanymi z przeżywaną wiarą, pogłębianą lekturą Pisma i własnym namysłem. Oprócz postaci wędrowca do zbiorów MEK w 2021 roku trafiły także powstające na przestrzeni kilku lat rzeźby przedstawiające czterech ewangelistów, dołączając do wczesnych prac artysty z lat 70.
Opracowała Magdalena Zych.
Wybrane materiały:
Tradycyjne zdobnictwo starych domów okolic wsi Kaniuki we wspomnieniach ludowego rzeźbiarza Włodzimierza Naumiuka, Anna Naumiuk-Jakuc, 2019 Zob. http://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-c83419a1-25a2-49f1-84eb-36e2984c4030 dostęp 20.12.2021.
https://www.xylopolis.pl/z-milosci-do-natury/piewca-podlaskiej-wsi/ dostęp 20.11.2021
https://www.polskieradio.pl/7/5568/Artykul/2565623,Cale-zycie-poswiecil-wsi-Rzezbiarz-z-Kaniukow dostęp 20.12.2021
Dziady. Rzecz o wędrownych żebrakach i ich pieśniach, Piotr Grochowski, Toruń 2009.
Dziad wędrowny w kulturze ludowej Słowian, Katia Michajłowa, przekł. Hanna Karpińska, Warszawa 2020.
Trwał gorący lipiec, dojechaliśmy do Kaniuków wcześnie rano. W trakcie rozmowy rzeźba stała obok na stole, siedzieliśmy w chłodnej, drewnianej pracowni. Artysta opowiadał, że postać, która gestem zasłania wzrok i mówi, „Boże, co się na tym świecie dzieje!” nawiązuje do wędrujących po okolicy biednych ludzi, których zapamiętał ze swego dzieciństwa. Dodawał, że rzeźbiąc „dziadka” myślał też o współczesnych wydarzeniach: pandemii, napięciach politycznych i konfliktach, o których głoszą media i które widzi się także w bliskim otoczeniu. W naszej rozmowie przewijał się także motyw uciekinierów. W zbiorach artysty pozostaje jego praca z 2001 roku, pt. „Żydówka za okupacji”, która przedstawia zrozpaczoną kobietę z dzieckiem szukających kryjówki (rzeźba ta była pokazywana na wystawie w MEK „Widok zza bliska. Inne obrazy Zagłady”). Jako mały chłopiec w czasie wojny był świadkiem sytuacji, gdy do drzwi domu zapukała matka z dzieckiem, która wyszła z getta w Białymstoku. Mam poczucie, że wskazując na nieszczęścia, jakie dźwiga na swych barkach rzeźbiony dziad, i na obrazy, przed którymi zasłania wzrok, artysta kierował uwagę także na los osób nielegalnie przekraczających nieodległą polsko-białoruską granicę. Jednak dopiero kilka miesięcy później, gdy doszło do eskalacji kryzysu humanitarnego na granicy, wypowiedź ta stała się dla mnie w pełni zrozumiała.
Warto podkreślić, że postać wędrownego dziada jest osadzona w szerszym kontekście życia wsi. Ludzie pamiętający jeszcze takich wędrowców, towarzyszące ich wizytom zachowania, sytuacje, gesty i reguły postępowania, to właśnie roczniki 30. Wędrowni żebracy, obdarzeni społecznym obowiązkiem snucia opowieści, przenoszenia wiadomości, modlitwy, utrzymujący się z jałmużny i dobroci ludzkiej, zniknęli w latach powojennych z pejzażu miast i wsi.
Pochodzący z rodziny o białoruskich korzeniach Włodzimierz Naumiuk w czasie wojny został osierocony przez rodziców. Całe swe wcześnie rozpoczęte życie zawodowe zajmował się ciesielstwem, stolarstwem, rzeźbą i uprawą roli. Jest artystą cenionym i nagradzanym (w tym Nagrodą Kolberga za 2005 rok, medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” za całokształt twórczości, Złotą Odznaką „Zasłużony dla Białostocczyzny”), jego prace znajdują się w licznych kolekcjach publicznych i prywatnych. Przez 20 lat nauczał rzeźby w zabłudowskim Ośrodku Animacji Kultury. Jest bohaterem licznych portretów filmowych. Jego wnuczka, Anna Naumiuk-Jakuc, badaczka ornamentu architektury drewnianej na Politechnice Białostockiej, podkreśla, że w pracy z drewnem tworzył własne wzory, rozwijając kanon podlaskiego zdobnictwa w drewnie. Twórczość artysty rozpięta jest między programem tworzenia spójnej, wyrażonej w rzeźbie opowieści o życiu wsi, i jest swoistym „pomnikiem chłopa”, jak opowiadał w jednym z wywiadów, a dziełami związanymi z przeżywaną wiarą, pogłębianą lekturą Pisma i własnym namysłem. Oprócz postaci wędrowca do zbiorów MEK w 2021 roku trafiły także powstające na przestrzeni kilku lat rzeźby przedstawiające czterech ewangelistów, dołączając do wczesnych prac artysty z lat 70.
Opracowała Magdalena Zych.
Wybrane materiały:
Tradycyjne zdobnictwo starych domów okolic wsi Kaniuki we wspomnieniach ludowego rzeźbiarza Włodzimierza Naumiuka, Anna Naumiuk-Jakuc, 2019 Zob. http://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-c83419a1-25a2-49f1-84eb-36e2984c4030 dostęp 20.12.2021.
https://www.xylopolis.pl/z-milosci-do-natury/piewca-podlaskiej-wsi/ dostęp 20.11.2021
https://www.polskieradio.pl/7/5568/Artykul/2565623,Cale-zycie-poswiecil-wsi-Rzezbiarz-z-Kaniukow dostęp 20.12.2021
Dziady. Rzecz o wędrownych żebrakach i ich pieśniach, Piotr Grochowski, Toruń 2009.
Dziad wędrowny w kulturze ludowej Słowian, Katia Michajłowa, przekł. Hanna Karpińska, Warszawa 2020.
