Pudełeczko malowane na mirę, kadzidło i złoto, sprzedawane do czasu wojny [I wojny światowej], w dzień 3ech Króli [6 stycznia] przed kościołami,
tak czytamy na dołączonej do eksponatu karteczce. W dziewiętnastowiecznych opisach, zwyczaj ten tak wspomina Oskar Kolberg:
W Krakowie przed drzwiami kościołów sprzedają na ten cel w czerwonych pudełeczkach zawarte: trzech-królewską kredę, mirę (żywicę świerkową z mrowiska), kadzidło (bursztynu kawałki) i złoto malarskie. (…) W braku tej miry, o którą nie wszędzie łatwo, biorą wprost żywicę z drzewa iglastego, przy której nieraz i kawałek kory się znajdzie. Niektórzy dodają do tego nieco ziarenek jałowcowych.
To te ostatnie najbardziej widoczne są w pudełeczku, pozostała zawartość jest sproszkowana.
Tradycja święcenia kadzidła ma w Kościele katolickim swe źródło w biblijnym przekazie o Trzech Mędrcach ze Wschodu, którzy oddając hołd Dzieciątku Jezus ofiarowali Mu mirę, kadzidło i złoto. Po trochu owych darów, z dodatkiem kawałka kredy, przynosi się do kościoła w małych opakowaniach, które z biegiem czasu zmieniały swoją formę. Według dziewiętnastowiecznych przekazów były to ozdobnie malowane drewniane pudełeczka, jak to pochodzące ze zbiorów muzealnych. Współcześnie zaś są to małe kartonowe pudełka lub woreczki foliowe z obrazkiem przedstawiającym scenę adoracji Dzieciątka Jezus przez Trzech Króli.
Składnikom „kadzidła”, poprzez fakt ich poświęcenia, przypisywano działania dobroczynne i lecznicze, które tak opisuje Łukasz Gołębiowski: złotem święconem określano szyję na ból gardła, kadzidłem i mirą nakadzano domy, obory, bydlę chore. Kredą natomiast, dotąd pisze się na drzwiach wejściowych do domu, datę bieżącego roku oraz litery K+M+B (w polskim brzmieniu pierwsze litery imion Trzech Mędrców: Kacper, Melchior i Baltazar).
Dokumentacja muzealna podaje, że obiekt ten pochodzi z daru Macieja Wentzla z Krakowa, kolekcjonera dzieł sztuki, którego spuścizna znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie. Ten obiekt najpierw trafił do Muzeum Techniczno-Przemysłowego w Krakowie, skąd po jego likwidacji do zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie, a stąd w 1963 roku do zbiorów naszego Muzeum.
Oprócz pudełka z kadzidłem, w kolekcji Muzeum Etnograficznego w Krakowie znajdują się inne obiekty związane z Świętem Trzech Króli. Reprezentują je np. obiekty dokumentujące zwyczaj wyboru „króla migdałowego” we Francji.
Opracowała Grażyna Pyla.
Literatura: Oskar Kolberg, Dzieła Wszystkie, Krakowskie, t. 5, cz. 1, s. 247-249.
Łukasz Gołębiowski, Lud Polski, jego zwyczaje, zabobony, Lwów, 1884, s. 120-121.
