Para niskiego, zimowego obuwia Samów (Sami, Saamów, dawniej nazywanych Lapończykami). Buty uszyte zostały ze skóry z futrem renifera i ozdobione czerwoną lamówką, wszytą pomiędzy podeszwę a cholewkę oraz wieńczącą jej górną krawędź. Lamówka jest produktem fabrycznym (tzw. pasmanterią), pozyskiwaną przez mieszkańców Laponii już od XVIII/XIX w. drogą wymiany handlowej, od skandynawskich i rosyjskich kupców. Natomiast skóra renifera była dla Samów, trudniących się koczowniczym pasterstwem, podstawowym surowcem do wyrobu odzieży, wyposażenia domostwa – namiotu, jak i wykonywania jego poszycia. Charakterystyczne niskie i w całości futrzane obuwie było noszone zarówno przez mężczyzn – pasterzy reniferów, jak i kobiety a nawet dzieci.
Po okresie forsowanej przez Skandynawów (od XIX w. aż do lat 60-70. XX w.) asymilacji etnicznej, kulturowej i językowej, współcześnie kultura Samów przeżywa swoisty renesans. Rdzenni mieszkańcy Laponii zaczęli podkreślać swoją odrębność m.in. poprzez strój. Buty z wywiniętym do góry czubkiem, weszły do kanonu ich etnicznej mody – dziś noszą je zarówno przedstawiciele lokalnych elit, np. deputowani parlamentu Sami w Finlandii, podkreślająca etniczne korzenie młodzież, jak i Samowie pracujący w rozwiniętym sektorze usług turystycznych. Można je też nabyć jako jeden z najpopularniejszych souvenirów oferowanych w sklepach z etnicznym rękodziełem.
Buty znajdujące się w zbiorach krakowskiego Muzeum Etnograficznego, wykonane zostały przed ponad stu czterdziestu laty. Pomimo takiej metryki, zachowane są niemal w idealnym stanie. Nie wiemy czy pochodzą z terenów obecnej Norwegii, Szwecji czy też może Finlandii. Do muzealnej kolekcji trafiły już w roku 1870, znajdując miejsce w zbiorach nieistniejącego od lat 50. XX wieku, Muzeum Techniczno-Przemysłowego w Krakowie. Jako ofiarodawca w muzealnym inwentarzu figuruje Wollman, postać nieznana bliżej nawet z imienia. Choć pochodzenie obiektu i okoliczności jego pozyskania owiane są tajemnicą, pozostaje on ważnym świadectwem odradzającej się kultury Samów.
Samowie (Saamowie), powszechnie znani jako Lapończycy, to lud zamieszkujący Laponię (Sampi, fiń. Lappi, szw. i norw. Lappland, ros. Лапландия), region obejmujący północną część Skandynawii oraz Półwyspu Kolskiego w Rosji. Dzisiejsi Samowie są potomkami pierwotnych mieszkańców Skandynawii. Ich język zaliczany jest do grupy ugrofińskiej. Samowie podzieleni są na trzy wyraźne grupy językowo-kulturowe. W ich obrębie językoznawcy wyróżniają zaś dziewięć dialektów lapońskiego języka. Obecna liczba rdzennych mieszkańców Laponii jest bardzo trudna do ustalenia, m. in. ze względu na odmienne kryteria klasyfikacyjne przyjmowane w czterech państwach, na terenach których region ten się znajduje. Szacunkowo przyjmuje się, że liczba Samów waha się obecnie pomiędzy 50 a 80 tysięcy we wszystkich czterech krajach łącznie. Najbardziej znanym miejscem bezpośrednio związanym z Samami jest bez wątpienia Rovaniemi, stolica fińskiej Laponii, legendarna siedziba św. Mikołaja.
Opracował Jacek Kukuczka.
