Obraz na szkle ma kształt prostokąta stojącego. Oprawiony jest w proste, drewniane ramy pokryte brązową bejcą. Na czarnym tle ukazana jest frontalnie półpostać św. Barbary, z głową skierowaną lekko na lewo. Święta odziana jest w brązową, przepasaną suknię z rękawami do łokci, zdobioną pomarańczową wstawką przy szyi oraz falbanką przy łokciach. Pucułowatą twarz świętej, okraszoną bladoróżowym rumieńcem, okalają pukle brązowych włosów, oplecione beżowymi wstążkami i ozdobione kwiatami. Głowę otoczoną promienistym nimbem wieńczy korona. W dłoniach św. Barbara trzyma charakterystyczne atrybuty: kielich z hostią i miecz. W górnych narożach obraz zdobią dwie gałązki kwiatowe.
W sztuce ludowej wizerunki św. Barbary były popularnym tematem, chętnie podejmowanym przez malarzy i rzeźbiarzy. Święta z Nikomedii była bowiem powszechnie czczona zarówno przez katolików, jak i prawosławnych. Choć współcześnie kojarzona jest przede wszystkim jako opiekunka zawodów górniczych, w tradycyjnych wierzeniach ludowych jej kompetencje były zdecydowanie szersze. Za swoją patronkę uważali ją także flisacy, rybacy, ludwisarze i kamieniarze. Powszechnie uznawano ją za orędowniczkę w czasie burz i pożarów. Zaliczona do grona Czternastu Świętych Wspomożycieli, miała być szczególnie pomocna w godzinie konania. Popularnością cieszyły się obrazki dewocyjne z wizerunkiem św. Barbary, uzupełnione modlitwą o dobrą śmierć.
Autorką tego obrazu na szkle jest Anna Szyzdek (obecnie Szyzdek-Karska), urodzona w 1959 roku góralka z Zakopanego, wywodząca się z podhalańskiego rodu Gąsieniców - Rojów. Pierwsze próby malarskie rozpoczęła w wieku około 10 lat, zachęcona przez swojego wujka, znanego artystę ludowego, kowala i muzyka – Mieczysława Biernacika, oraz przez jego córkę. Szybko zaczęła odnosić pierwsze sukcesy, zdobywać nagrody.
Decyzja o emigracji do USA w 1991 roku ograniczyła jej twórczość malarską. Choć nadal maluje obrazy na szkle, za oceanem szczególnie przydatna okazała się druga pasja Anny Szyzdek - krawiectwo, którego kiedyś nauczyła się od babci. W ten sposób w nowej ojczyźnie zarabiała na życie, pracując w szwalni. Przypadek sprawił, że jedna z emigrantek z Podhala zamówiła u niej gorset, który ozdobiony został przez autorkę kwiatami malowanymi farbami akrylowymi. Gorset bardzo spodobał się góralkom i odtąd zaczęły u niej zamawiać różne elementy stroju ludowego. Anna Szyzdek z czasem zaczęła je zdobić aplikacjami z kwiatów, wycinanych z tkanin tybetowych. Z listków i kwiatów wykleja na gorsetach niepowtarzalne kompozycje kwiatowe oraz sceny rodzajowe. Wykonuje również ubranka do chrztu, nawiązujące stylem do podhalańskich strojów ludowych. Stroje wykonywane przez Annę Szyzdek cieszą się tak dużą sławą, że niekiedy zamawiają je nawet… góralki z Podhala, a polonijny „Dziennik Związkowy” relacjonując uroczystości 40-lecia pracy twórczej artystki nazwał ją „góralską Coco Chanel”.
Obraz pochodzi ze zbiorów Ferdynanda Kijaka-Solowskiego – krakowskiego aktora i kolekcjonera sztuki ludowej. Kolekcja licząca około 1500 obiektów została zakupiona przez Muzeum Etnograficzne w Krakowie w 2017 roku.
Opracowała: Beata Skoczeń-Marchewka
Źródła:
E.M. , Anna Szyzdek-Karska – góralska Coco Chanel. Pokaz mody w Muzeum Polskim w Ameryce, „Dziennik Związkowy”, piątek-niedziela 28-30 czerwca 2019, s. 9.
Rozmowy z artystką przeprowadzone przez Beatę Skoczeń-Marchewkę w grudniu 2021 roku.
W sztuce ludowej wizerunki św. Barbary były popularnym tematem, chętnie podejmowanym przez malarzy i rzeźbiarzy. Święta z Nikomedii była bowiem powszechnie czczona zarówno przez katolików, jak i prawosławnych. Choć współcześnie kojarzona jest przede wszystkim jako opiekunka zawodów górniczych, w tradycyjnych wierzeniach ludowych jej kompetencje były zdecydowanie szersze. Za swoją patronkę uważali ją także flisacy, rybacy, ludwisarze i kamieniarze. Powszechnie uznawano ją za orędowniczkę w czasie burz i pożarów. Zaliczona do grona Czternastu Świętych Wspomożycieli, miała być szczególnie pomocna w godzinie konania. Popularnością cieszyły się obrazki dewocyjne z wizerunkiem św. Barbary, uzupełnione modlitwą o dobrą śmierć.
Autorką tego obrazu na szkle jest Anna Szyzdek (obecnie Szyzdek-Karska), urodzona w 1959 roku góralka z Zakopanego, wywodząca się z podhalańskiego rodu Gąsieniców - Rojów. Pierwsze próby malarskie rozpoczęła w wieku około 10 lat, zachęcona przez swojego wujka, znanego artystę ludowego, kowala i muzyka – Mieczysława Biernacika, oraz przez jego córkę. Szybko zaczęła odnosić pierwsze sukcesy, zdobywać nagrody.
Decyzja o emigracji do USA w 1991 roku ograniczyła jej twórczość malarską. Choć nadal maluje obrazy na szkle, za oceanem szczególnie przydatna okazała się druga pasja Anny Szyzdek - krawiectwo, którego kiedyś nauczyła się od babci. W ten sposób w nowej ojczyźnie zarabiała na życie, pracując w szwalni. Przypadek sprawił, że jedna z emigrantek z Podhala zamówiła u niej gorset, który ozdobiony został przez autorkę kwiatami malowanymi farbami akrylowymi. Gorset bardzo spodobał się góralkom i odtąd zaczęły u niej zamawiać różne elementy stroju ludowego. Anna Szyzdek z czasem zaczęła je zdobić aplikacjami z kwiatów, wycinanych z tkanin tybetowych. Z listków i kwiatów wykleja na gorsetach niepowtarzalne kompozycje kwiatowe oraz sceny rodzajowe. Wykonuje również ubranka do chrztu, nawiązujące stylem do podhalańskich strojów ludowych. Stroje wykonywane przez Annę Szyzdek cieszą się tak dużą sławą, że niekiedy zamawiają je nawet… góralki z Podhala, a polonijny „Dziennik Związkowy” relacjonując uroczystości 40-lecia pracy twórczej artystki nazwał ją „góralską Coco Chanel”.
Obraz pochodzi ze zbiorów Ferdynanda Kijaka-Solowskiego – krakowskiego aktora i kolekcjonera sztuki ludowej. Kolekcja licząca około 1500 obiektów została zakupiona przez Muzeum Etnograficzne w Krakowie w 2017 roku.
Opracowała: Beata Skoczeń-Marchewka
Źródła:
E.M. , Anna Szyzdek-Karska – góralska Coco Chanel. Pokaz mody w Muzeum Polskim w Ameryce, „Dziennik Związkowy”, piątek-niedziela 28-30 czerwca 2019, s. 9.
Rozmowy z artystką przeprowadzone przez Beatę Skoczeń-Marchewkę w grudniu 2021 roku.
