Rzeźba z drewna lipowego, wysoka na 30 cm, posiada powierzchnię pozostawioną w stanie surowym. Nikifor ukazany został w marynarce i kapeluszu, pod prawą pachą ma ramkę z listem proszalnym, ręce trzyma złożone razem na piersi, jego nogi na wysokości kostek otaczają trzy uskrzydlone głowy aniołów. Figura spoczywa na prostokątnej niskiej podstawce, z tyłu umieszczono sygnowanie i datowanie: CITAK – 1968 KRYNICA.
Autorem rzeźby jest Józef Citak (ur. 1921), zainspirowany do podjętego tego tematu tym, że dobrze znał samego malarza prymitywistę Nikifora Krynickiego i postanowił oddać mu swego rodzaju hołd. W czasie, kiedy Józef Citak rozpoczynał swoją przygodę ze sztuką, Nikifor był już uznanym artystą. J. Citak spotykał go często na krynickim deptaku, gdzie w pogodnie dni Nikifor malował obrazy i sprzedawał je turystom. Od dawna podziwiał jego niewielkie akwarele, ukazujące pełne fantazji wyobrażenie krajobrazu miasta i Beskidów, wytrwale malowane od lat w tym samym stylu i kolorystyce.
Pewnego dnia Józef Citak postanowił odwiedzić Nikifora i pochwalić się mu się pierwszą rzeźbą, pokazującą malarza za stołem, w roboczym ubraniu, w okularach, pochylonego nad powstającym obrazem. Spotkanie przebiegło w napiętej atmosferze, ponieważ Nikifor właśnie pochłonięty był malowaniem nowego dzieła, a nie lubił, gdy mu ktoś przeszkadzał. W pokoju Nikifora jak zwykle grały bardzo głośno dwa radia, każde nastawione na inną stację, obok stały zegary wskazujące różne godziny. Nikifor przez chwilę oglądał rzeźbę, powiedział coś niezrozumiałego i dał wyraz, że nie spodobała mu się. Jak wyjaśnił później jego przyjaciel Marian Włosiński, to dlatego, że nie zobaczył w niej siebie jako wyróżnionego, w dostojnej pozie, w garniturze i kapeluszu.
Józef Citak postanowił sprostać tym wymaganiom w kolejnych rzeźbach. Odtąd ukazywał Nikifora jak figurę z pomnika, elegancko ubranego na przechadzce krynickim deptakiem z laską i tekturową walizką z przyborami malarskimi. Jedną z tej serii jest prezentowana rzeźba, na której natchniony Nikifor przypomina świętą postać w geście modlitewnym i z atrybutami. Umieszczona na niej data „1968” może świadczyć, że wykonana została po śmierci Nikifora i jest alegorią zbawienia artysty. Na jeszcze innej rzeźbie zatytułowanej „Narodziny Nikifora” ukazał on malarza jako niemowlę na rękach Boga Ojca, a przed nimi stoi bocian podając w dziobie paletę z farbami.
Prezentowana rzeźba pochodzi z prywatnych zbiorów krakowskiego kolekcjonera Ferdynanda Kijaka-Solowskiego. Jest ona przykładem eksponatu, z którym wiążą się bogate materiały kontekstowe, ponieważ trafiła do zbiorów MEK w 2017 roku razem z całą spuścizną po kolekcjonerze, w skład której wchodzą nie tylko dzieła sztuki, ale również materiały fotograficzne, maszynopisy i rękopisy, taśmy magnetofonowe i filmowe (zob. Prot. KGZ 4/2017).
Warto zatem przybliżyć sylwetkę kolekcjonera. Ferdynand Kijak urodził się 17 listopada 1922 roku w Kalwarii Zebrzydowskiej, zmarł 8 listopada 2016 roku w Krakowie, pochowany został na Cmentarzu Rakowickim. Był synem Antoniego i Zofii z domu Maczuga. Wychował się i mieszkał w Krakowie. Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Aktorską w Krakowie. Za swego nauczyciela uznawał Iwo Galla, a największego mistrza teatru widział w Ludwiku Solskim, do nazwiska którego nawiązywał pseudonim sceniczny Solowski. Zawodowo związany był z Teatrem Młodego Widza (od roku 1958 jako Teatr Rozmaitości, od roku 1973 Teatr Bagatela), współpracował z Teatrem Regionalnym i Radiem Kraków, współtworząc repertuar poświęcony folklorowi przedmieść Krakowa, gwarze i humorowi andrusowskiemu. Prywatnie pasjonował się sztuką ludową i nieprofesjonalną, kolekcjonował rzeźby, obrazy, szopki. Zawsze starał się bezpośrednio docierać do twórców, z wieloma z nich utrzymywał przyjacielskie kontakty, korespondował z nimi, fotografował ich przy pracy, rejestrował postępy. Materiał ten z biegiem lat złożył się na obszerną bazę zawierającą informacje o około 300 autorach.
Opracował Grzegorz Graff.
Bibliografia:
„Opisano życiorysy 273 rzeźbiarzy”, maszynopis Ferdynanda Kijaka-Solowskiego, 1977/1978 (maszynopis w Archiwum MEK), s. 68-72
Graff Grzegorz, Cztery kąty Ferdynanda Kijaka-Solowskiego. Świat aktora i kolekcjonera (broszura do wystawy), Muzeum Etnograficzne w Krakowie, Kraków 2007
O Józefie Citaku zob. http://www.muzeumsztukiludowej.otrebusy.pl/index.php?page=citak-jozef (dostęp 22.01.2018)
Autorem rzeźby jest Józef Citak (ur. 1921), zainspirowany do podjętego tego tematu tym, że dobrze znał samego malarza prymitywistę Nikifora Krynickiego i postanowił oddać mu swego rodzaju hołd. W czasie, kiedy Józef Citak rozpoczynał swoją przygodę ze sztuką, Nikifor był już uznanym artystą. J. Citak spotykał go często na krynickim deptaku, gdzie w pogodnie dni Nikifor malował obrazy i sprzedawał je turystom. Od dawna podziwiał jego niewielkie akwarele, ukazujące pełne fantazji wyobrażenie krajobrazu miasta i Beskidów, wytrwale malowane od lat w tym samym stylu i kolorystyce.
Pewnego dnia Józef Citak postanowił odwiedzić Nikifora i pochwalić się mu się pierwszą rzeźbą, pokazującą malarza za stołem, w roboczym ubraniu, w okularach, pochylonego nad powstającym obrazem. Spotkanie przebiegło w napiętej atmosferze, ponieważ Nikifor właśnie pochłonięty był malowaniem nowego dzieła, a nie lubił, gdy mu ktoś przeszkadzał. W pokoju Nikifora jak zwykle grały bardzo głośno dwa radia, każde nastawione na inną stację, obok stały zegary wskazujące różne godziny. Nikifor przez chwilę oglądał rzeźbę, powiedział coś niezrozumiałego i dał wyraz, że nie spodobała mu się. Jak wyjaśnił później jego przyjaciel Marian Włosiński, to dlatego, że nie zobaczył w niej siebie jako wyróżnionego, w dostojnej pozie, w garniturze i kapeluszu.
Józef Citak postanowił sprostać tym wymaganiom w kolejnych rzeźbach. Odtąd ukazywał Nikifora jak figurę z pomnika, elegancko ubranego na przechadzce krynickim deptakiem z laską i tekturową walizką z przyborami malarskimi. Jedną z tej serii jest prezentowana rzeźba, na której natchniony Nikifor przypomina świętą postać w geście modlitewnym i z atrybutami. Umieszczona na niej data „1968” może świadczyć, że wykonana została po śmierci Nikifora i jest alegorią zbawienia artysty. Na jeszcze innej rzeźbie zatytułowanej „Narodziny Nikifora” ukazał on malarza jako niemowlę na rękach Boga Ojca, a przed nimi stoi bocian podając w dziobie paletę z farbami.
Prezentowana rzeźba pochodzi z prywatnych zbiorów krakowskiego kolekcjonera Ferdynanda Kijaka-Solowskiego. Jest ona przykładem eksponatu, z którym wiążą się bogate materiały kontekstowe, ponieważ trafiła do zbiorów MEK w 2017 roku razem z całą spuścizną po kolekcjonerze, w skład której wchodzą nie tylko dzieła sztuki, ale również materiały fotograficzne, maszynopisy i rękopisy, taśmy magnetofonowe i filmowe (zob. Prot. KGZ 4/2017).
Warto zatem przybliżyć sylwetkę kolekcjonera. Ferdynand Kijak urodził się 17 listopada 1922 roku w Kalwarii Zebrzydowskiej, zmarł 8 listopada 2016 roku w Krakowie, pochowany został na Cmentarzu Rakowickim. Był synem Antoniego i Zofii z domu Maczuga. Wychował się i mieszkał w Krakowie. Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Aktorską w Krakowie. Za swego nauczyciela uznawał Iwo Galla, a największego mistrza teatru widział w Ludwiku Solskim, do nazwiska którego nawiązywał pseudonim sceniczny Solowski. Zawodowo związany był z Teatrem Młodego Widza (od roku 1958 jako Teatr Rozmaitości, od roku 1973 Teatr Bagatela), współpracował z Teatrem Regionalnym i Radiem Kraków, współtworząc repertuar poświęcony folklorowi przedmieść Krakowa, gwarze i humorowi andrusowskiemu. Prywatnie pasjonował się sztuką ludową i nieprofesjonalną, kolekcjonował rzeźby, obrazy, szopki. Zawsze starał się bezpośrednio docierać do twórców, z wieloma z nich utrzymywał przyjacielskie kontakty, korespondował z nimi, fotografował ich przy pracy, rejestrował postępy. Materiał ten z biegiem lat złożył się na obszerną bazę zawierającą informacje o około 300 autorach.
Opracował Grzegorz Graff.
Bibliografia:
„Opisano życiorysy 273 rzeźbiarzy”, maszynopis Ferdynanda Kijaka-Solowskiego, 1977/1978 (maszynopis w Archiwum MEK), s. 68-72
Graff Grzegorz, Cztery kąty Ferdynanda Kijaka-Solowskiego. Świat aktora i kolekcjonera (broszura do wystawy), Muzeum Etnograficzne w Krakowie, Kraków 2007
O Józefie Citaku zob. http://www.muzeumsztukiludowej.otrebusy.pl/index.php?page=citak-jozef (dostęp 22.01.2018)
