Krótki, granatowy mundurek chłopięcy z mieszanki bawełny i lycry o prostym kroju z karczkiem, bez rękawów i z wykładanym kołnierzem. Zapinany z przodu na cztery czarne, plastikowe guziki. Z lewej strony na wysokości piersi doszyta prostokątna kieszonka z wyszytym żółtą nitką nazwą szkoły „SP 41 im. Jana Kochanowskiego” i napisem „KRAKÓW”. Kołnierzyk oraz przód wzdłuż brzegów ozdobnie przeszyte żółtą nitką, ściegiem „za igłą”.
Prezentowany mundurek pochodzi z roku szkolnego 2007/2008. Należał wówczas do ucznia szóstej klasy Szkoły Podstawowej nr 41 przy ul. Jerzmanowskiego 6 w Krakowie. Z informacji pochodzących od darczyńcy wynika, że tego typu mundurki obowiązywały w SP nr 41 na mocy wprowadzonej wówczas ustawy o jednolitym stroju obowiązkowym w szkołach podstawowych i gimnazjalnych. Krój, kolor i tkaninę mundurków mogły określać poszczególne szkoły. W SP nr 41 o ostatecznym wyglądzie mundurków zdecydowali wspólnie rodzice, uczniowie i nauczyciele. W czerwcu 2010 roku, zgodnie z nowelizacją ustawy i pod wpływem opinii uczniów oraz rodziców, oficjalnie zmieniono regulamin szkoły, zwalniając uczniów z obowiązku noszenia jednakowych strojów.
Przed II wojną światową w Polsce istniała dowolność ubioru uczniów, z wyjątkiem szkół elitarnych. Obowiązek jednolitych strojów szkolnych, zwanych potocznie fartuchami lub chałatami, pojawił się dopiero w latach 50. XX wieku. Regulacje te odzwierciedlały egalitarystyczne idee systemu edukacyjnego. Początkowo fartuchy szyte były z tanich tkanin fabrycznych typu „podszewka”, a następnie z tkanin syntetycznych, na przykład stylonu. Najczęściej były w kolorze czarnym, granatowym lub bordowym, dodatkowo ozdobione białym, przypinanym na guziczki kołnierzykiem. Chałaty różniły się krojem ze względu na płeć: dziewczęce były dłuższe i ściągnięte w talii paskiem, a chłopięce krótkie do pasa. Funkcjonowały w Polsce do lat 90. XX wieku, kiedy szkoły zrezygnowały całkowicie z określania stroju uczniów. Do pomysłu reaktywacji jednolitych strojów szkolnych powrócił w 2007 roku ówczesny Minister Edukacji Narodowej Roman Giertych. „Mundurki szkolne nie tylko zwiększą bezpieczeństwo w szkołach i wprowadzą ład w ubiorze, ale jestem pewien, że staną się piękną tradycją i dumą każdego ucznia” – mówił 1 września 2006 w nadawanym przez radio przemówieniu z okazji inauguracji roku szkolnego.
Mundurek szkolny stanowi jeden z elementów najnowszej kolekcji ubiorów, gromadzonej przez Muzeum Etnograficzne w Krakowie.
Opracowała Ewa Rossal.
Literatura:
Halina Bittner-Szewczykowa, Dziecko wiejskie, „Rocznik Muzeum Etnograficznego w Krakowie”, t.9, 1984.
Maria Lipok-Bierwiaczonek, Krystyna Pieronkiewicz-Pieczko, Dzieciństwo w etnograficznych zapiskach, w: Dzieciństwo, katalog wystawy, październik 2003 – styczeń 2004, Muzeum Śląskie w Katowicach, s. 9-16.
