Jest to model krosna typu stojakowego, w którym ramy boczne są prostokątne. Składa się z jedenastu elementów. Prostopadłościenna konstrukcja zawiera podstawowe części krosna poziomego: wałki do osnowy i płótna, dwie pary nicielnic zawieszonych na dwóch ruchomych bloczkach i płochę (grzebień tkacki) umieszczoną w zawieszonych na sznurkach ramach (bidła). Wał przedni blokowany jest za pomocą rygla i 2 zębatych kół. Wał tylny blokowany jest kołem zębatym i luźną zapadką. Dwa podnóżki przymocowane są do nicielnic za pomocą drążków. Przez płochę i nicielnice przechodzą lniane nitki osnowy. Ławeczka stanowi jedną całość z warsztatem. W omawianym modelu brak jest drążków rozdzielczych.
Zwraca tutaj uwagę duże i małe koło trybowe poruszające wał odbiorczy płótna. Powyżej małego kółka jest poziome drewienko czyli rygiel. Opada ono i podnosi się za pomocą ręki tkacza poruszającego duże koło trybowe. Obydwa tryby współpracują ze sobą na zasadzie przekładni pasowej przekazywania ruchu. Mechanizm dwóch trybów do wału odbiorczego płótna to unikat w kolekcji warsztatów tkackich znajdujących się w MEK, a także poza Muzeum. Niemniej urządzenie do zatrzymywania koła trybowego wału osnowy jest również zbudowane inaczej niż w oryginalnych, znanych nam warsztatach.
Krosno zostało wykonane na podstawie oryginału, w nieustalonej skali, bez zachowanej proporcji niektórych elementów. Było to częste zjawisko w modelarstwie muzealnym w początkowej fazie rozwoju muzeów. W tym czasie modele pełniły społeczną rolę w muzealnictwie, z której w Krakowie najbardziej znane było Muzeum Przemysłowe (1868-1950). Model warsztatu jest ponadto jednym z przykładów zmiany statusu pojęcia zabytku, kiedy to coś co nie podlegało formalnie ochronie stało się po latach – pomimo pewnych ułomności – dokumentem epoki, zwłaszcza jeśli nieznany jest oryginał.
Wykonawcą być może był Józef Kopera ze wsi Błonie niedaleko Przecławia, gdzie Seweryn Udziela pod koniec wieku XIX był częstym gościem u właściciela dworu jak i miejscowego proboszcza. Prawdopodobnie za ich pośrednictwem Udziela nawiązał kontakt z uzdolnionym stolarzem.Przez kilka lat model krosna z Przecławia był prezentowany na wystawie stałej w Muzeum Historii AGH i Techniki w Krakowie.
Opracował Piotr Worytkiewicz.
Literatura:
Marek Grabski, Modele i makiety w muzealnictwie etnograficznym, „Rocznik Muzeum Etnograficznego w Krakowie”, t. XVI, Kraków 2010
Krzysztof Pisera, Warsztaty tkackie w zbiorach Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, „Prace i Materiały MAE. Seria Etnograficzna", nr 26, 1986
Seweryn Udziela, Zapiski z Przecławia z 1898 roku, „Lud” 1926, t. 25
