Model domu góralskiego na planie prostokąta, ustawiony jest na cokole imitującym kamienną podmurówkę. W każdej ze ścian znajdują się drzwi. Do każdego wejścia prowadzą schody. Front domu tworzą podcienia wsparte na drewnianych profilowanych słupach, wzmocnione mieczami (ukośne belki drewniane).
Dwuspadowy dach, pokryty deskami naśladującymi gont oraz z wysuniętymi okapami przypominającymi dranice (ręcznie łupane deski z drewna iglastego, używane do wykonywania pokryć dachowych), z każdej strony wsparty jest na rysiach (końce górnych belek zrębu wysunięte przed lico ścian). W ścianach szczytowych w dachu widoczne są profilowane listwy przybite skośnie do krokwi (wiatrownice). We frontowej połaci dachu znajdują się otwory okienne: na środku otwór „pulpitowy” zwany wyględem, a po jego bokach otwarcia „kapliczkowe”, tzw. dymniki.
W tylnej części chałupy, między dwoma dymnikami, znajduje się otwór okienny pokryty daszkiem wsparty na dwóch słupach. Wszystkie te otwory, podobnie jak półkoliste drzwi frontowe, ozdobione są deseczkami ułożonymi w układzie promieni wschodzącego słońca. Odrzwia w każdej ścianie domu tworzą łukowate deseczki, tzw. psy, wzmocnione wystającymi poza lico kołeczkami. Dekoracyjne kołeczki występują również w ramach okiennych.
Przedstawiony na zdjęciu model kryje tajemnice – nieznany jest jego twórca, dokładny czas powstania ani sposób w jaki trafił do Muzeum. Nie ulega jednak wątpliwości, że jest to obiekt bardzo stary i równie wartościowy, jak modele, których historię udaje się odtworzyć.
Od początku istnienia Muzeum Etnograficznego w Krakowie modele stanowiły istotną część ekspozycji. Już podczas otwarcia Muzeum, w lutym 1911 r., w mieszkaniu przy ulicy Studenckiej w Krakowie zajęły poczytne miejsce obok dwóch tysięcy eksponatów, choć było ich zaledwie trzydzieści. Muzealną kolekcję modeli etnograficznych w nowopowstałej instytucji zainicjował Seweryn Udziela. Założyciel, kustosz i pierwszy dyrektor Muzeum przekazał MEK własne zbiory pozyskane podczas badań etnograficznych prowadzonych w latach 1901-1902. Z roku na rok, dzięki zaangażowaniu i ofiarności kolekcjonerów, miłośników kultury ludowej, uczonych, artystów, podróżników i wielu innych osób kolekcja modeli powiększała się o obiekty przywożone z różnych części Polski i świata, część z nich powstawała również w muzealnych pracowniach. Obok modeli architektonicznych w kolekcji Muzeum znalazły się m.in. modele strojów, sprzętów, narzędzi, lalek w strojach regionalnych, instrumentów muzycznych, środków transportu, zabawek. Modele pomocne w przybliżaniu i odwzorowaniu rzeczywistości miały dla Muzeum wartość dokumentu historii, spełniały zarazem funkcję ilustracyjną oraz dydaktyczną.
Opracowała Karolina Kolanowska.
