Miedzioryt: Święta Cecylia

Treść

zdjęcie obiektu zdjęcie obiektu
Na papierze czerpanym o kształcie prostokąta stojącego, kompozycja ujęta w czworobok łukowato wysklepiony, przedstawiająca  św. Cecylię siedzącą w komnacie na krześle i grającą na harfie. Święta ukazana jest w różowej sukni i powłóczystym, jasnozielonym płaszczu. Na głowie zawój spięty nad czołem broszą, spod którego opadają na plecy włosy upięte w warkocz.  Wzrok wzniesiony ku górze, twarz natchniona. Dłonie złożone na strunach harfy, którą trzyma przed sobą. Przed św. Cecylią z lewej stojący aniołek ze śpiewnikiem. Z prawej skrzypce ze smykiem, oparte o stół nakryty powłóczystym obrusem. Na kamiennej posadzce, przed Świętą spoczywa bębenek z pałkami, wspartymi na otwartej księdze (zeszyt z nutami?). Tło kompozycji: dwa otwory okienne z rozległym pejzażem. U sufitu podwieszona granatowa, udrapowana tkanina. U dołu czterowersowy napis w j. francuskim:

Ste Cecile Vierge chantoit les  loüanges du vray Dieu
Au son des instrumens de musique, et  disoit  seigneur
Conservez mon Coeur et mon corps sans tache, afin que
Je ne tombe point dans la confusion

(Święta Cecylia dziewica wyśpiewuje chwałę prawdziwemu Bogu
Przy dźwiękach instrumentów muzycznych i prosi Pana
By zachował moje serce i moje ciało bez grzechu
Abym nie popadł więcej w zawstydzenie)
 
Miedzioryt  pochodzi z paryskiej oficyny wydawniczej Crepy, założonej około 1690 r. przez Jean'a Crepy (1660-1739). Jego kontynuatorami byli synowie: Louis i Etienne-Louis, następnie wnuk Jean-Baptiste. Wydawali mapy, portrety, obrazki dewocyjne.  Wydawnictwo zbankrutowało w czasie Rewolucji Francuskiej.

Św. Cecylia czczona jest w kościele katolickim i prawosławnym a jej wspomnienie obchodzone jest 22 listopada i 5 grudnia. Niewiele wiemy o życiu tej świętej, której zagadkowy kult znany jest na pewno w VI wieku. Już wtedy jej imię znajdowało się w kanonie rzymskim, a wezwanie św. Cecylii nosiła Bazylika na Zatybrzu. Świątynia według tradycji wybudowana została na miejscu domu żyjącej w III wieku chrześcijańskiej męczennicy, której od momentu złożenia ślubów czystości nieustannie towarzyszyć miał jej tylko widoczny anioł. Zmuszona do  zamążpójścia  nie tylko dochowała złożonych ślubów, ale także nawróciła  swego małżonka Waleriana. Oboje ponieśli wkrótce okrutną śmierć  z rąk pogan. Tyle  przekazuje najstarszy żywot świętej, prawdopodobnie skopiowany z dzieła Wiktora z Wity „O prześladowaniu wandalskim”. Św. Cecylia przedstawiana jest przede wszystkim  jako gorliwa chrześcijanka, która w obronie wiary poniosła najbardziej godną, bo męczeńską śmierć. Co ciekawe, świętej nie wspominają najwięksi autorzy wczesnochrześcijańskich hagiografii. Dopiero kilka wieków później, pod koniec średniowiecza św. Cecylia uznana została za patronkę muzyki. A stało się to wskutek… błędnego odczytania fragmentu antyfony z jej Pasji. W wersetach opisujących zaślubiny Cecylii z Walerianem („cantantibus organis  Coecilia in orde suo soli Domino decantabat”, czyli: gdy grały instrumenty, Cecylia w swym sercu śpiewała tylko Panu) pominięto słowo „w sercu” , tym samym przypisując jej z czasem muzykowanie na chwałę Boga.

Do dzisiaj św. Cecylia czczona jest jako patronka muzyki, organistów, kompozytorów, chórów, scholii i zespołów muzyki kościelnej. W ikonografii przedstawiana jest jako orantka lub grająca na instrumentach muzycznych, najczęściej na organach harfie, cytrze lutni. Niekiedy towarzyszy jej anioł. Atrybutami św. Cecylii są także palma męczeńska, wieniec białych i czerwonych róż oraz różnorodne instrumenty muzyczne. Imieniem patronki muzyki nazywane są chóry, zespoły muzyczne a nawet akademie. Przykładem może być jedno z najstarszych konserwatoriów w świecie powstałe w 1585 roku: Akademia Muzyczna św. Cecylii w Rzymie (Accademia Nazionale di Santa Cecilia). Przy Bazylice św. Franciszka w Krakowie działa od 1923 roku męski Chór Cecyliański, założony przez  włoskiego franciszkanina Bernardino Rizziego. Mianem Cecyliady określane są także liczne festiwale i przeglądy muzyki kościelnej, chórów, pieśni religijnych, odbywające się w różnych miejscowościach, np. w Policach. Z okazji święta swojej patronki zwyczajowo muzycy, chóry i zespoły kościelne przygotowują specjalne koncerty, które są okazją do prezentacji twórczości oraz do wspólnej modlitwy.

Miedzioryt został zakupiony w jednym z krakowskich antykwariatów, do którego w 1968 roku trafił od ks. Mieczysława Kluza. Nabyty zbiór  liczy ponad 1500  rycin z różnych warsztatów:- głównie niemieckich, rzadziej niderlandzkich, francuskich, polskich. Grafiki datowane  na  XVII i XVIII wiek pochodzą z różnych klasztorów na ziemiach polskich. Niewielkich rozmiarów obrazki dewocyjne, tłoczone na pergaminie i papierze, wykonane są najczęściej techniką miedziorytu. Czasami są ręcznie kolorowane, zwykle farbami transparentnymi. Niektóre z nich posiadają ręcznie pisane inskrypcje takie jak dedykacje czy teksty modlitw.

Opracowała Beata Skoczeń-Marchewka.
Opiekun: Beata Skoczeń-Marchewka Zadaj pytanie o obiekt

Obiekty powiązane