[Kliknij zdjęcie powyżej, by obejrzeć całość]
Obraz na szkle ukazuje na czarnym tle półpostać ciemnowłosej Madonny trzymającej na lewym ramieniu Dzieciątko Jezus. Maria została ukazana w karmelitańskim ubiorze zakonnym: brązowym habicie, szkaplerzu z herbem zakonu na piersi i białym płaszczu zapiętym pod szyją. W ten sposób dano wyraz przekonaniu o szczególnym duchowym związku Marii z zakonem z góry Karmel. Dzieciątko jest odziane w jasnobrązową sukienkę, spod której wyłaniają się bose stopy. Prawą dłonią przytrzymuje wspartą na kolanie kulę ziemską. W lewej ręce, wzniesionej ku górze, trzyma kobaltowe tasiemki szkaplerza, które przytrzymuje także w prawej wzniesionej ręce Madonna. Z tasiemek zwieszają się brązowe płatki szkaplerza z przedstawieniem herbu karmelitańskiego w kolorach czarnym i białym. Herb ten, ozdobiony koroną, widoczny na szacie Matki Boskiej, dzieli się na trzy pola: dwa białe z czarnymi gwiazdkami symbolizującymi duchowych ojców zakonu: Eliasza i Elizeusza oraz środkowe - czarne z białą gwiazdą symbolizujące Górę Karmel (gwiazda nawiązuje do postaci Niewiasty Apokaliptycznej).
Góra Karmel wznosząca się koło Hajfy w Palestynie była ważnym miejscem w historii. Od pierwszych wieków chrześcijaństwa udawali się tam wierni spragnieni życia pustelniczego. W XIII wieku rycerz krzyżowy Bertold założył tam zakon, który przybrał nazwę od swej siedziby. W sztuce sakralnej częstym przedstawieniem jest wizerunek jednego z przełożonych generalnych zakonu – Szymona Stocka, któremu Matka Boża wręczyła szkaplerz, na znak, iż sprzyja nowemu zakonowi i zapewniła, że Ci, którzy będą go nosili do śmierci unikną kary wiecznej. Wydarzenie to miało mieć miejsce 16 lipca 1251 roku. W 1332 roku bulla Jana XXII potwierdziła, iż noszący szkaplerz będą wybawieni z czyśćca w pierwszą sobotę po śmierci. Z czasem szkaplerz, będący elementem stroju zakonnego, zyskał formę zredukowaną do dwu płatków tkaniny połączonych tasiemkami, przeznaczoną głównie dla świeckich. Powstały jego nowe odmiany. Noszącym go niósł pocieszenie, umocnienie w wierze, dawał pewność szczęśliwej, spokojnej śmierci i zbawienia. Istniejące w Portugalii wspólnoty karmelitańskie uległy kasacie w 1836 roku.
Obraz trafił do zbiorów MEK w 2003 roku, wkrótce po śmierci Marii Danilewicz-Zielińskiej (1907-2003) – historyka literatury polskiej na obczyźnie, pisarki, działaczki emigracyjnej. Do wybuchu wojny była pracownikiem Biblioteki Narodowej, po 1939 roku przez Rumunię i Włochy dotarła do Paryża. Działała w Czerwonym Krzyżu i Bibliotece Polskiej. W 1943 roku przedostała się do Anglii, gdzie przez lata była dyrektorem Polskiej Biblioteki Narodowej w Londynie. Pisała felietony do Radia Wolna Europa i współpracowała z paryską „Kulturą”. Po śmierci męża Ludomira Danilewicza, w 1973 roku poślubiła Adama Kazimierza Zielińskiego - dyplomatę, prawnika, publicystę, a zarazem kolekcjonera i bibliofila (zm. 1991). Na emeryturze przenieśli się oboje do Portugalii, gdzie osiedli nieopodal Lizbony. Wiernie towarzyszyła mężowi w jego pasji kolekcjonerskiej. Podczas eksplorowania portugalskich sklepów antykwarycznych nabyli między innymi dwanaście obrazów na szkle, które zgodnie z Jej wolą trafiły do zbioru MEK (nr inw. 75861-75872), podobnie jak dwie grafiki o tematyce sakralnej (nr inw. 75859, 75860).
Opracowała
Grażyna Mosio
Bibliografia
Maria Danilewicz-Zielińska, Fado o moim życiu, Toruń 2000
F. Śmieja, Maria Danilewicz-Zielińska - eremitka nad Tagiem, „Przegląd Polski - on line“, Londyn 16 XII 2001
Dorota Jovanka Ćirlić, Wspomnienie, „Gazeta Wyborcza”, 26.05. 2003
Krystyna Moisan, Beata Szafraniec, Ikonografia nowożytnej sztuki kościelnej w Polsce, Warszawa 1987, s. 101 i nast.
Jerzy Zieliński, Vexillum Carmelitarum, https://www.karmel.pl/herb-karmelu/
Benignus Józef Wanat, Sztuka w Karmelu, Kraków 1999
Obraz na szkle ukazuje na czarnym tle półpostać ciemnowłosej Madonny trzymającej na lewym ramieniu Dzieciątko Jezus. Maria została ukazana w karmelitańskim ubiorze zakonnym: brązowym habicie, szkaplerzu z herbem zakonu na piersi i białym płaszczu zapiętym pod szyją. W ten sposób dano wyraz przekonaniu o szczególnym duchowym związku Marii z zakonem z góry Karmel. Dzieciątko jest odziane w jasnobrązową sukienkę, spod której wyłaniają się bose stopy. Prawą dłonią przytrzymuje wspartą na kolanie kulę ziemską. W lewej ręce, wzniesionej ku górze, trzyma kobaltowe tasiemki szkaplerza, które przytrzymuje także w prawej wzniesionej ręce Madonna. Z tasiemek zwieszają się brązowe płatki szkaplerza z przedstawieniem herbu karmelitańskiego w kolorach czarnym i białym. Herb ten, ozdobiony koroną, widoczny na szacie Matki Boskiej, dzieli się na trzy pola: dwa białe z czarnymi gwiazdkami symbolizującymi duchowych ojców zakonu: Eliasza i Elizeusza oraz środkowe - czarne z białą gwiazdą symbolizujące Górę Karmel (gwiazda nawiązuje do postaci Niewiasty Apokaliptycznej).
Góra Karmel wznosząca się koło Hajfy w Palestynie była ważnym miejscem w historii. Od pierwszych wieków chrześcijaństwa udawali się tam wierni spragnieni życia pustelniczego. W XIII wieku rycerz krzyżowy Bertold założył tam zakon, który przybrał nazwę od swej siedziby. W sztuce sakralnej częstym przedstawieniem jest wizerunek jednego z przełożonych generalnych zakonu – Szymona Stocka, któremu Matka Boża wręczyła szkaplerz, na znak, iż sprzyja nowemu zakonowi i zapewniła, że Ci, którzy będą go nosili do śmierci unikną kary wiecznej. Wydarzenie to miało mieć miejsce 16 lipca 1251 roku. W 1332 roku bulla Jana XXII potwierdziła, iż noszący szkaplerz będą wybawieni z czyśćca w pierwszą sobotę po śmierci. Z czasem szkaplerz, będący elementem stroju zakonnego, zyskał formę zredukowaną do dwu płatków tkaniny połączonych tasiemkami, przeznaczoną głównie dla świeckich. Powstały jego nowe odmiany. Noszącym go niósł pocieszenie, umocnienie w wierze, dawał pewność szczęśliwej, spokojnej śmierci i zbawienia. Istniejące w Portugalii wspólnoty karmelitańskie uległy kasacie w 1836 roku.
Obraz trafił do zbiorów MEK w 2003 roku, wkrótce po śmierci Marii Danilewicz-Zielińskiej (1907-2003) – historyka literatury polskiej na obczyźnie, pisarki, działaczki emigracyjnej. Do wybuchu wojny była pracownikiem Biblioteki Narodowej, po 1939 roku przez Rumunię i Włochy dotarła do Paryża. Działała w Czerwonym Krzyżu i Bibliotece Polskiej. W 1943 roku przedostała się do Anglii, gdzie przez lata była dyrektorem Polskiej Biblioteki Narodowej w Londynie. Pisała felietony do Radia Wolna Europa i współpracowała z paryską „Kulturą”. Po śmierci męża Ludomira Danilewicza, w 1973 roku poślubiła Adama Kazimierza Zielińskiego - dyplomatę, prawnika, publicystę, a zarazem kolekcjonera i bibliofila (zm. 1991). Na emeryturze przenieśli się oboje do Portugalii, gdzie osiedli nieopodal Lizbony. Wiernie towarzyszyła mężowi w jego pasji kolekcjonerskiej. Podczas eksplorowania portugalskich sklepów antykwarycznych nabyli między innymi dwanaście obrazów na szkle, które zgodnie z Jej wolą trafiły do zbioru MEK (nr inw. 75861-75872), podobnie jak dwie grafiki o tematyce sakralnej (nr inw. 75859, 75860).
Opracowała
Grażyna Mosio
Bibliografia
Maria Danilewicz-Zielińska, Fado o moim życiu, Toruń 2000
F. Śmieja, Maria Danilewicz-Zielińska - eremitka nad Tagiem, „Przegląd Polski - on line“, Londyn 16 XII 2001
Dorota Jovanka Ćirlić, Wspomnienie, „Gazeta Wyborcza”, 26.05. 2003
Krystyna Moisan, Beata Szafraniec, Ikonografia nowożytnej sztuki kościelnej w Polsce, Warszawa 1987, s. 101 i nast.
Jerzy Zieliński, Vexillum Carmelitarum, https://www.karmel.pl/herb-karmelu/
Benignus Józef Wanat, Sztuka w Karmelu, Kraków 1999
