Prezentowany w tym tygodniu obiekt jest jeszcze nieodkrytą zagadką. Pisząc nieodkrytą mamy na myśli rozszyfrowanie jego zawartości. Nie wiadomo bowiem jaką dokładnie zawiera treść, a rozszyfrowanie tej tajemnicy jest przed nami.
Obiekt ten to datowany na XIX wiek manuskrypt pochodzący z terenów Indonezji. Niezwykle ciekawy jest sam materiał, z którego jest wykonany - liście palmowca. Palmy są powszechnie występującym surowcem, wykorzystywanym przez mieszkańców do wykonywania wielu produktów, jak np. kosze, maty, kapelusze a także jako materiał piśmienniczy.
Odpowiednio wypreparowane liście, poddawane są długotrwałemu i wieloetapowemu procesowi by na końcu stać się materiałem, na którym tworzono manuskrypty. Każdy liść jest perforowany, oprawiany i prasowany. Następnie są one formowane i dopiero po sześciu miesiącach można na nich pisać specjalnym żelaznym narzędziem z bardzo ostrym trójkątnym ostrzem. Manuskrypty tego rodzaju są częścią dziedzictwa kulturowego Indonezji i zawierają różnego rodzaju informacje: zasady i rytuały religijne, informacje medyczne i astronomiczne, poematy epickie, historia starożytnej literatury, indyjskie, tradycje związane ze sztukami teatralnymi i rysunki wayang na ilustrowanych liściach. Wśród manuskryptów znaleźć można również wskazówki ogrodnicze i proste rady dotyczące życia codziennego. Manuskrypty są uważane za święte, a ich nauki traktowane są jako wskazówki jak należy postępować w życiu, aby obcować z Saraswati, boginią wiedzy. Na jej cześć co pół roku odprawiana jest ceremonia "lontar".
W odpowiedni sposób przechowywane i pielęgnowane manuskrypty na liściach lontaru mogą przetrwać wieki. Niestety, większość przechowywanych przez balijskie rodziny nie była odpowiednio konserwowana, co doprowadziło do nieodwracalnego uszkodzenia fizycznego materiałów i utraty cennej wiedzy zawartej w manuskryptach. Eksperci zajmujący się ich ratowaniem w ramach projektu tak opisują proces ich konserwacji: "Najpierw za pomocą szczotki odkurzamy każdy liść manuskryptu. Następnie dokładnie szorujemy je spalonymi orzechami świecowymi. Olej z nich odświeża stare liście, a zwęglona powierzchnia palonego orzecha nadaje kolejną warstwę czarnego koloru literom wyrytym w liściach, dzięki czemu tekst staje się bardziej czytelny". Liście są następnie czyszczone przy użyciu miękkiej szmatki. Ostatnim etapem procesu konserwacji jest nałożenie na nie mikstury z alkoholu i olejku cytronelowego. Ta mikstura zapobiegnie zniszczeniu manuskryptów przez owady i gryzonie, a także przedłuży ich trwałość.
Użycie naturalnych materiałów, które są dostępne na miejscu zapewniają trwałość i nawiązują do dawnych technik wytwarzania manuskryptów. Władze poszczególnych wysp organizują specjalnie jednostki, mające na celu ratowanie tych obiektów dziedzictwa materialnego, ale też służące upowszechnianiu kultury wśród mieszkańców. Zatrudniani są do tego znawcy języków staroindonezyjskich z uniwersytetów, którzy pracują z młodzieżą w poszczególnych wioskach, jak na przykład założony w 2006 roku przez administrację prowincji Bali Penyuluh Bahasa Bali ma za zadanie zachować, rozwijać i promować język balijski, dzieła literackie i alfabet w 716 wioskach na wyspie.
Kolekcja indonezyjska jest jedną z bogatszych, jakie Muzeum posiada w swoich zbiorach Działu Kultur Pozaeuropejskich.
Opracowała: Anna Szelingowska
