Małe łóżeczko do huśtania i kołysania dzieci ma odległą historię. Na ogół występowało w dwóch formach: starszej – wiszącej i nowszej – na biegunach. W drugiej formie wykorzystywano tylko ruch wahadłowy.
Łóżeczka na biegunach pojawiały się w Polsce w dwóch odmianach: starszej zwanej kolebką, w której pudło skrzynki było położone bezpośrednio na deskach biegunów i nowszej zwanej kołyską, gdzie pudło było oddzielone od biegunów nogami.
Prezentowana kołyska posiada konstrukcję skrzyniowo-słupową, o prostych deskowatych bokach. Ściany szczytowe (krótsze) są jednakowej wysokości z profilowanym zwieńczeniem z motywem „oślego grzbietu”. Na dłuższych bokach umieszczono tralki (szczebelki), przypominające kształtem oszczypki, ograniczone od góry poręczą. Słupy narożnikowe stanowią krawędzie ścian szczytowych i jednocześnie nogi zaklinowane w deskach biegunów. W ścianach tych widzimy prostokątne płyciny zdobnicze.
Cechą charakterystyczną konstrukcji kołyski jest zastosowanie szczebelków również w krótszych ścianach szczytowych.
Kołyska jest ozdobiona rytem geometrycznym i roślinnym. Dłuższe boki zdobi centralnie umieszczony romb wypełniony promieniami oraz symetryczne małe gwiazdy, które połączone trójkątnie szlakiem jodełkowym przypominają parzenice. Płyciny ścian szczytowych ozdobione są dużymi gwiazdami o owalnych promieniach wpisanymi w ozdobny okrąg oraz gałązkami. Na jednej ze ścianek wyrzeźbiona jest data: 1956. Poręcze balustrady ozdobione są szlakami złożonymi z trójkątów (motyw zygzaków).
Jakie były losy kołyski? Wiemy, że została wykonana jako dar przez ojca chrzestnego – Józefa Miętusa, prawdopodobnie dla swojego chrześniaka Pawła Pabina. Nie wiemy jednak w jakich okolicznościach została od niego wykupiona i przewieziona do nieznanej miejscowości powiatu wadowickiego, gdzie w 1968 roku znalazł ją kierownik Obozu Naukowo-Badawczego w Wieprzu – dr Jerzy Czajkowski.
O samym wykonawcy wiemy tylko tyle, że współpracował z Centralą Przemysłu Ludowego i Artystycznego (CPLiA).
W kołysce wychowywało się dwoje dzieci. Kim były? Niestety nie wiemy o nich wiele, oprócz tego, że prawdopodobnie pochodziły z rodziny Pabinów.
W zbiorach Muzeum Etnograficznego znajdziemy 25 kołysek, w tym większość typu biegunowego. Wśród nich jest 8 starszej odmiany i 13 – młodszej. Ponadto są 4 kołyski wiszące, 3 modele oraz 12 zabawek – kołysek.
Opracował Piotr Worytkiewicz.
Bibliografia:
Czerwiński T., Wyposażenie domu wiejskiego w Polsce, Warszawa 2009
Grzeluk I., Słownik terminologiczny mebli, Warszawa 1998
Reinfuss R., Meblarstwo ludowe w Polsce, Warszawa 1977
Łóżeczka na biegunach pojawiały się w Polsce w dwóch odmianach: starszej zwanej kolebką, w której pudło skrzynki było położone bezpośrednio na deskach biegunów i nowszej zwanej kołyską, gdzie pudło było oddzielone od biegunów nogami.
Prezentowana kołyska posiada konstrukcję skrzyniowo-słupową, o prostych deskowatych bokach. Ściany szczytowe (krótsze) są jednakowej wysokości z profilowanym zwieńczeniem z motywem „oślego grzbietu”. Na dłuższych bokach umieszczono tralki (szczebelki), przypominające kształtem oszczypki, ograniczone od góry poręczą. Słupy narożnikowe stanowią krawędzie ścian szczytowych i jednocześnie nogi zaklinowane w deskach biegunów. W ścianach tych widzimy prostokątne płyciny zdobnicze.
Cechą charakterystyczną konstrukcji kołyski jest zastosowanie szczebelków również w krótszych ścianach szczytowych.
Kołyska jest ozdobiona rytem geometrycznym i roślinnym. Dłuższe boki zdobi centralnie umieszczony romb wypełniony promieniami oraz symetryczne małe gwiazdy, które połączone trójkątnie szlakiem jodełkowym przypominają parzenice. Płyciny ścian szczytowych ozdobione są dużymi gwiazdami o owalnych promieniach wpisanymi w ozdobny okrąg oraz gałązkami. Na jednej ze ścianek wyrzeźbiona jest data: 1956. Poręcze balustrady ozdobione są szlakami złożonymi z trójkątów (motyw zygzaków).
Jakie były losy kołyski? Wiemy, że została wykonana jako dar przez ojca chrzestnego – Józefa Miętusa, prawdopodobnie dla swojego chrześniaka Pawła Pabina. Nie wiemy jednak w jakich okolicznościach została od niego wykupiona i przewieziona do nieznanej miejscowości powiatu wadowickiego, gdzie w 1968 roku znalazł ją kierownik Obozu Naukowo-Badawczego w Wieprzu – dr Jerzy Czajkowski.
O samym wykonawcy wiemy tylko tyle, że współpracował z Centralą Przemysłu Ludowego i Artystycznego (CPLiA).
W kołysce wychowywało się dwoje dzieci. Kim były? Niestety nie wiemy o nich wiele, oprócz tego, że prawdopodobnie pochodziły z rodziny Pabinów.
W zbiorach Muzeum Etnograficznego znajdziemy 25 kołysek, w tym większość typu biegunowego. Wśród nich jest 8 starszej odmiany i 13 – młodszej. Ponadto są 4 kołyski wiszące, 3 modele oraz 12 zabawek – kołysek.
Opracował Piotr Worytkiewicz.
Bibliografia:
Czerwiński T., Wyposażenie domu wiejskiego w Polsce, Warszawa 2009
Grzeluk I., Słownik terminologiczny mebli, Warszawa 1998
Reinfuss R., Meblarstwo ludowe w Polsce, Warszawa 1977
