Katarynka jest przenośnym instrumentem muzycznym do indywidualnego muzykowania. Jej mechanizm (wałek melodyczny nabijany drewnianymi lub stalowymi kolcami [patrz galeria], miechy, wiatrownica, piszczałki wargowe), umieszczony jest w drewnianej obudowie, niekiedy bogato zdobionej malowaniem lub intarsją. Mechanizm ten jest uruchamiany za pomocą ręcznej korby. Czasem kataryniarze mieli na wymianę drugi wałek z „zakodowanymi” melodiami. Muzykowali zarówno na miejskich podwórkach jak i na wiejskich odpustach i jarmarkach. Grany repertuar był bardzo różnorodny, o czym może świadczyć przyklejony do wewnętrznej strony wieczka naszej katarynki, odręcznie zapisany na kartce, spis melodii. Na muzyczny program składają się tutaj m.in. marsz fizylierów, pieśni maryjne, mazurek, krakowiak, walc Straussa. Na wieczkach niemieckich katarynek niekiedy umieszczana była tańcząca laleczka zwana Kathrinchen (Kasia) i prawdopodobnie stąd pochodzi nazwa tego instrumentu - katarynka. Kataryniarze nosili także ze sobą małpki lub papugi, które wyciągały karteczki z wróżbami. Właśnie taki kataryniarz został sfotografowany na krakowskim odpuście Emaus.
Katarynka wynaleziona została we Włoszech, w pierwszej połowie XVIII wieku, przez G. Barbariego z Modeny. Z czasem instrument ten rozprzestrzenił się na inne kraje europejskie, gdzie stał się szczególnie popularny w XIX wieku. W tym też czasie powstała wytwórnia Franz Kolb & Sӧhne, założona w 1864 roku w małej miejscowości Pekařov na Morawach i działająca do II wojny światowej.
Prezentowana tu katarynka jest jedynym tego typu instrumentem w zbiorach MEK. Został on podarowany wraz z kilkunastoma innymi obiektami przez Danutę Łaskawską (1923-1993), miłośniczkę i kolekcjonerkę, gromadzącą wspólnie z mężem przedmioty głównie przedmioty związane z okolicą Bronowic, gdzie przez jakiś czas mieszkała.
Opracowała Grażyna Pyla.
