Niewielki dzbanuszek o baniastym brzuścu i krótkiej, rozszerzającej się ku górze szyjce, z dużym kabłąkowatym uchem. Malowany pobiałką i częściowo polewą, z nierówną powierzchnią zdobioną malowanymi nieregularnymi plamami zieleni oraz rytym napisem pamioka zrapki.
Dzbanuszek pochodzi z Rabki, która od końca XVII wieku była ważnym ośrodkiem garncarskim. Jeszcze w 1880 roku działały tam 34 warsztaty garncarskie, niektóre od kilku pokoleń. Tamtejsi garncarze zorganizowani byli w cechu, do którego oprócz nich należeli parający się laniem świec woskowych woskownicy. Z końcem XIX wieku zapotrzebowanie na gliniane naczynia użytkowe zaczęło się zmniejszać, co związane było z postępującym uprzemysłowieniem, a w związku z tym coraz większą dostępnością na rynku tańszych i trwalszych naczyń fabrycznych, zarówno do gotowania, jak i przechowywania żywności. Rabczańskim garncarzom coraz trudniej było zarobić na utrzymanie, zamykali więc swoje warsztaty i szukali innych zajęć, często emigrując za pracą. Do okresu międzywojennego tylko czterech z nich – Tomasz Rączka, Jędrzej Kościelniak, Tomasz Kramarczyk i Michał Luberda - zdołało utrzymać się przy swoim tradycyjnym zajęciu, w dużej mierze dzięki temu, że posiadali gospodarstwa, dające im podstawę utrzymania.
Pewną szansą dla tradycyjnego garncarstwa okazało się uzdrowisko, które zostało w Rabce oficjalnie otwarte w 1864 roku. O miejscowych źródłach solankowych wspominano już w XIII wieku, w późniejszych stuleciach pozyskiwano z nich sól, sławą cieszyły się ich właściwości uzdrawiające. Około połowy XIX wieku z inicjatywy Komisji Balneologicznej Krakowskiego Towarzystwa Naukowego zbadano ich zawartość, potwierdzając ich leczniczy potencjał, co poskutkowało budową zakładu zdrojowego i pensjonatów dla kuracjuszy. W 1884 roku w rabczańskim uzdrowisku przebywało 164 gości, w 1889 już 1148, w 1914 roku niemal siedem tysięcy.
Z myślą o coraz liczniej nawiedzających Rabkę kuracjuszach i letnikach garncarze zaczęli wyrabiać drobne przedmioty, które były niedrogie, łatwe do przewiezienia i mogły służyć jako miłe pamiątki z pobytu. Mogły to być przedmioty użytkowe, jak popielniczki, czy skarbonki, ale też zabawki dla dzieci, jak różnokształtne gwizdki i figurki, wreszcie miniatury tradycyjnych naczyń, niekiedy ubarwione napisem „Rabka” czy „Pamiątka z Rabki”.
Prezentowany dzbanuszek jest jedną z takich drobnych zabawek-pamiątek. W 1907 roku zakupił go do swoich zbiorów – razem z kilkoma innymi, pochodzącymi prawdopodobne z tego samego warsztatu – Seweryn Udziela, który kilka lat później zainicjował powstanie krakowskiego Muzeum Etnograficznego. Nie zanotował niestety nazwiska wytwórcy, być może go nie znał, dokonując zakupu na targu, można jednak przypuszczać, że był to jeden ze wspomnianych czynnych wtedy jeszcze w Rabce garncarzy.
Bibliografia:
Jan Bujak, Garncarstwo w Rabce, Rabka 1964.
Historia uzdrowiska Rabka, http://www.gmina.rabka.pl/informator_miejski/historia_uzdrowiska
Opracowała: Magdalena Dolińska
Dzbanuszek pochodzi z Rabki, która od końca XVII wieku była ważnym ośrodkiem garncarskim. Jeszcze w 1880 roku działały tam 34 warsztaty garncarskie, niektóre od kilku pokoleń. Tamtejsi garncarze zorganizowani byli w cechu, do którego oprócz nich należeli parający się laniem świec woskowych woskownicy. Z końcem XIX wieku zapotrzebowanie na gliniane naczynia użytkowe zaczęło się zmniejszać, co związane było z postępującym uprzemysłowieniem, a w związku z tym coraz większą dostępnością na rynku tańszych i trwalszych naczyń fabrycznych, zarówno do gotowania, jak i przechowywania żywności. Rabczańskim garncarzom coraz trudniej było zarobić na utrzymanie, zamykali więc swoje warsztaty i szukali innych zajęć, często emigrując za pracą. Do okresu międzywojennego tylko czterech z nich – Tomasz Rączka, Jędrzej Kościelniak, Tomasz Kramarczyk i Michał Luberda - zdołało utrzymać się przy swoim tradycyjnym zajęciu, w dużej mierze dzięki temu, że posiadali gospodarstwa, dające im podstawę utrzymania.
Pewną szansą dla tradycyjnego garncarstwa okazało się uzdrowisko, które zostało w Rabce oficjalnie otwarte w 1864 roku. O miejscowych źródłach solankowych wspominano już w XIII wieku, w późniejszych stuleciach pozyskiwano z nich sól, sławą cieszyły się ich właściwości uzdrawiające. Około połowy XIX wieku z inicjatywy Komisji Balneologicznej Krakowskiego Towarzystwa Naukowego zbadano ich zawartość, potwierdzając ich leczniczy potencjał, co poskutkowało budową zakładu zdrojowego i pensjonatów dla kuracjuszy. W 1884 roku w rabczańskim uzdrowisku przebywało 164 gości, w 1889 już 1148, w 1914 roku niemal siedem tysięcy.
Z myślą o coraz liczniej nawiedzających Rabkę kuracjuszach i letnikach garncarze zaczęli wyrabiać drobne przedmioty, które były niedrogie, łatwe do przewiezienia i mogły służyć jako miłe pamiątki z pobytu. Mogły to być przedmioty użytkowe, jak popielniczki, czy skarbonki, ale też zabawki dla dzieci, jak różnokształtne gwizdki i figurki, wreszcie miniatury tradycyjnych naczyń, niekiedy ubarwione napisem „Rabka” czy „Pamiątka z Rabki”.
Prezentowany dzbanuszek jest jedną z takich drobnych zabawek-pamiątek. W 1907 roku zakupił go do swoich zbiorów – razem z kilkoma innymi, pochodzącymi prawdopodobne z tego samego warsztatu – Seweryn Udziela, który kilka lat później zainicjował powstanie krakowskiego Muzeum Etnograficznego. Nie zanotował niestety nazwiska wytwórcy, być może go nie znał, dokonując zakupu na targu, można jednak przypuszczać, że był to jeden ze wspomnianych czynnych wtedy jeszcze w Rabce garncarzy.
Bibliografia:
Jan Bujak, Garncarstwo w Rabce, Rabka 1964.
Historia uzdrowiska Rabka, http://www.gmina.rabka.pl/informator_miejski/historia_uzdrowiska
Opracowała: Magdalena Dolińska
