Dzban na wodę

Treść

zdjęcie obiektu zdjęcie obiektu

Ceramiczny dzban na wodę w kształcie bukłaka, wykonany z wypalanej, malowanej i pokrytej glazurą gliny. Brzusiec kulisty, lekko spłaszczający się ku górze. Podstawa osadzona na okrągłym, niskim pierścieniu ceramicznym, górna krawędź zakończona uchwytem – pałąkiem znajdującym się pomiędzy węższym dzióbkiem oraz szerszym i nieco wyższym otworem wlewowym. Zarówno dzióbek jak i wlew znajdują się na tej samej wysokości. Naczynie ozdobione jest na całej powierzchni malowanymi wzorami roślinno-kwiatowymi w zielono-żółto-czerwonej kolorystyce. Tło brązowo-czerwone, a dno pokryte ultramaryną.

 

Wypalana glina, z której wykonane jest naczynie, umożliwia utrzymywanie niskiej temperatury znajdującej się wewnątrz wody i zapobiega jej zbyt szybkiemu ogrzewaniu się oraz wyparowywaniu. Dzbany tego typu służyły do bezpośredniego podawania wody spragnionej osobie. Wodę nalewało się z dzbana wprost do ust, umiejętnie go nachylając.

 

Bukłakowate naczynia zdobione malowanym ornamentem roślinno-kwiatowym, nawiązują do ceramiki z płd. krańców Hiszpanii (Andaluzji). Stąd też w literaturze określa się je czasami jako „hiszpańskie dzbany” (ang. spanish jars). Po upadku Granady (1492 rok) i przymusowej chrystianizacji tamtejszej ludności wyznającej islam, w wiekach XVI i XVII nastąpiły fale migracji muzułmanów do Maroka. Sposób zdobienia dzbanów można uznać za wpływ kultury uchodźców, którzy wnieśli do form zdobnictwa znanych w tym rejonie rozbudowaną ornamentykę, m.in. dekoracje kwiatowe. Wprawdzie dzbany na wodę dekorowane malunkiem, są też miejscowym produktem marokańskim, charakterystycznym dla Maghrebu (zwłaszcza zaś dla Berberów, rdzennych mieszkańców regionu), jednak bogate i kolorowe dekoracje mogą być dowodem na związki twórców tego typu ceramiki z dawną muzułmańską Hiszpanią, bądź też świadomym nawiązywaniem do tych korzeni.

 

Ceramiczny, dekorowany dzban na wodę wraz z innymi okazami ceramiki z Maroka, pozyskany został przed 1887 rokiem przez komandora Artura Müldnera, Polaka w służbie austro-węgierskiej marynarki wojennej. Podczas licznych pobytów w Afryce, zgromadził on cenną kolekcję, którą przekazał krakowskiemu Muzeum Techniczno-Przemysłowemu. Po likwidacji tej instytucji w latach 50. XX wieku, zbiory trafiły do Muzeum Narodowego w Krakowie, skąd w roku 1988, zgodnie ze swym charakterem i przeznaczeniem, przekazane zostały do kolekcji Muzeum Etnograficznego w Krakowie. 

 

Műldner Artur (1842-1906), krakowianin, brat Henryka Műldnera, redaktora krakowskiego "Czasu". Kapitan okrętu liniowego, później komandor w austro-węgierskiej marynarce wojennej. Brał czynny udział w walkach z Duńczykami w 1864 roku na pokładzie „Schwarzenberga” oraz w kampanii włoskiej w 1866 roku, gdy służył na „Kaiserze”. Uczestniczył również w wielu służbowych i dyplomatycznych rejsach szkoleniowych, zawijając na flagowych statkach do portów basenie Morza Śródziemnego, a także podczas dalekich, transoceanicznych wypraw do Ameryki Płd., Azji i Australii. Podczas podróży po morzach i oceanach, zwiedził wiele krajów, skąd przywoził cenne, często unikalne - z dzisiejszej perspektywy - obiekty. Większość z nich, w latach 70. i 80. XIX w. przekazywał sukcesywnie do powstałego w 1868 roku krakowskiego Muzeum Techniczno-Przemysłowego. Wśród przekazów znalazły się też obiekty z Maghrebu, z terenów obecnego Maroka i Algierii. Grupę te tworzy zespół unikalnej ceramiki kabylskiej z Atlasu Telskiego oraz dekorowanej ceramiki z płn. Maroka. Do zbiorów Muzeum Etnograficznego naczynia trafiły na przełomie lat 70. i 80. XX wieku.

 

Opracował Jacek Kukuczka.

Opiekun: Jacek Kukuczka Zadaj pytanie o obiekt

Obiekty powiązane