"Czutura" (tur. Ҫotra) to przenośny pojemnik na wodę, rodzaj drewnianej manierki tureckiej, jak podano w dawnej informacyjnej metryczne obiektu, używanej w warunkach polowych przez begów. Tytuł "beg"/"bej" nadawany był w dawnej Turcji wyższym urzędnikom cywilnym i wojskowym. Tradycyjnie odnosił się również do przywódców grup plemiennych, właścicieli czy zarządców majątków. Dopiero pod koniec XIX wieku "beg" stał się ogólnym tytułem grzecznościowym równoważnym angielskiemu "sir" czy polskiemu "pan". W Turcji Osmańskiej (w okresie od XIV do pocz. XX w.), begowie byli zarządcami odległych prowincji. Sprawowali także pomniejsze funkcje administracyjne jako urzędnicy w dystryktach lub niższego szczebla gubernatorzy wojskowi.
Zarówno w Turcji, jak i całej Azji Centralnej istniał rozbudowany system zależności pomiędzy poszczególnymi zarządami i zarządzanymi, który pomagał centralnemu władcy w sterowaniu rozległym imperium. Stąd też w ramach tego systemu zarządzania było bardzo wiele różnego rodzaju stanowisk zarządców, odpowiedzialnych za administrowanie, podatki, czy sprawy religijne. System opierał się częściowo na istniejących lokalnych zwyczajach. Begowie, jako przywódcy plemienni bądź też różnego stopnia naczelnicy, posiadali odpowiednie swojemu statusowi przedmioty użytkowe. Do takich należy właśnie bardzo starannie wykonany ozdobny przenośny pojemnik na wodę w kształcie małej drewnianej baryłki z tkanym paskiem do noszenia lub zawieszania.
Baryłka, z metalowymi obręczami ukośnie ryzowanymi przy brzegach, u podstawy korpusu ma podpórki w formie dwóch trapezowatych deseczek, dla stawiania pojemnika podczas postojów. Z boku usytuowane są dziobek i otwór wlewowy z wbudowanym sitkiem, zatkany korkiem z metalową obudową i figurką wielbłąda na szczycie. Pojemnik posiada liczne metalowe zdobienia, wśród których znajdują się również symbole islamskiej Turcji: półksiężyc i pięcioramienna gwiazda, umieszczone na bocznych ściankach baryłki. Także pasek przyczepiony do koluszek umocowanych w metalowych rozetach jest ozdobnie tkany we wzór brunatno-brązowych trójkątów. Według wierzeń wywodzących się jeszcze z czasów przedislamskich, trójkątne przywieszki czy symboliczne wzory, miały odpędzać złe moce.
Obiekt pochodzi z dawnych zbiorów krakowskiego miejskiego muzeum MTP (Muzeum Techniczno-Przemysłowe), założonego w 1868 roku przez hr. Adriana Baranieckiego - krakowskiego lekarza, podróżnika i kolekcjonera na wzór londyńskiego Muzeum w South Kensington; po likwidacji MTP w 1950 wszystkie zbiory kultury materialnej tego Muzeum zostały przejęte przez MNK, skąd obiekty etnograficzne stopniowo były przekazywane do MEK. Baryłka trafiła do Muzeum w 1963 roku.
Opracowała Eleonora Tenerowicz.
Wybrana literatura:
Lindner, R. Paul: Nomads and Ottomans in Medieval Anatolia, Bloomington: Indiana Univ. 1983
Bazin, L.; H. Bowen. Encyclopaedia of Islam,"Beg or Bey.. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs. Brill Online, 2014.
History of Civilizations of Central Asia. Development in contrast: from the sixteenth to the mid-nineteenth century. Volume V; Editors: Chahryar Adle and Irfan Habib, Co-editor: Karl M. Baipakov, Multiple History Series UNESCO Publishing (http://unesdoc.unesco.org/images/0013/001302/130205e.pdf)
Mitchell, Stephan: Anatolia: Land, Men and Gods in Asia Minor. Vol. I: The Celts and the Roman Rule. Oxford: Clarendon Press 1993.
Ira M. Lapidus, A History of Islamic Societies; Cambridge University Press, 2002 http://www.britannica.com/EBchecked/topic/63740/bey
