Chorągiew wykonana z grubego płótna zakończonego lambrekinem – trzema zębami (językami) zrekonstruowanymi na podstawie analogicznych obiektów. Jest usztywniona dzięki poziomym drążkom poprzecznym, w których umocowano płótno. Brakuje ratyszcza, czyli drzewca, na którym noszono ją podczas procesji podwieszoną za pomocą sznura.
Obie strony płótna pokrywają kompozycje o podobnym schemacie. Na awersie przedstawiono Matkę Boską z Dzieciątkiem, a na rewersie Świętego Mikołaja. Centrum zajmują prostokątne pionowe pola z wizerunkami ukazanymi w krajobrazie, z podpiętymi po bokach zielonymi kotarami. Otaczają je szerokie pasy cynobrowej bordiury z motywami kwiatowymi zakomponowanymi naprzemiennie z posrebrzanymi rombami. Boki są wykończone czarnymi paskami, które dekorują białe kropki. Brzegi zostały obwiedzione malowanymi frędzlami w dwóch kolorach.
Matka Boska z Dzieciątkiem ukazana w całej postaci na awersie ma głowę lekko pochyloną w stronę Syna trzymanego na lewej ręce. W prawej dłoni trzyma berło, a na głowie ma koronę. Maria jest ubrana w suknię koloru ugrowego w białe kwiaty, z talią przewiązaną cynobrowym pasem z frędzlami. Ma na sobie długi płaszcz (maforion) w kolorze zielonym w czerwone kwiaty, z białym ornamentem przy brzegu, spięty z przodu. Na prawym ramieniu i nad czołem widnieją białe gwiazdy. Dzieciątko jest odziane w białą sukienkę z czerwonym pasem. Okrywa ją czerwony płaszcz. Prawą rękę ma wzniesioną, w lewej trzyma kulę zwieńczoną krzyżem. W tle na wysokości głów widnieją napisy. Są to wykonane białą farbą skróty słów w języku staroruskim oznaczające: „MATKA BOGA” i „JEZUS CHRYSTUS WSZECHMOGĄCY”. Maria stoi na lekkim wzniesieniu, wśród obłoków.
Rewers przedstawia św. Mikołaja ukazanego w stroju biskupa kościoła wschodniego: białym sticharionie, błękitnym felonionie z dekoracją roślinną i z zielonym podbiciem. Do jego stroju należy też palica – chusta w formie rombu i omoforion, czyli cynobrowy pas z białymi krzyżami. Na głowie ma błękitną mitrę z białym ornamentem kwiatowym. We wzniesionej lewej ręce trzyma księgę ujętą przez białą tkaninę w pasy. Prawą ręka błogosławi. Za świętym, wśród pejzażu widnieją budowle z kościelną wieżą i domami. Na wysokości głowy, po obu stronach, widnieją napisy oznaczające, po lewej „ŚWIĘTY OJCIEC” i „MI”- dwie litery z imienia biskupa, które mają kontynuację po prawej - „KOŁAJ”.
Chorągiew jest świadectwem zarówno wpływów malarstwa ikonowego (rysunek, sposób ukazywania perspektywy), jak i barokowej sztuki zachodniej (realizm postaci, sposób modelowania). Ukazuje postacie, które w znaczący sposób były obecne w ludowej religijności. Przedstawienia Matki Boskiej, jak i św. Mikołaja pojawiają się w sztuce Europy Środkowej, zarówno w kręgu tradycji bizantyjskiej, jak i łacińskiej. Podobnie chorągwie były popularnym wyposażeniem świątyń zarówno obrządku wschodniego, jak i zachodniego. Służyły podczas uroczystości kościelnych wraz z feretronami, medalionami i krzyżami.
Chorągiew prawdopodobnie należała do wyposażenia unickiej drewnianej cerkwi, w Bezmiechowej Dolnej. Cerkiew ta była wzmiankowana już w 1761 roku. Na jej miejscu w 1830 roku wzniesiono kolejną świątynię. Należała do parafii w Monastercu. Opuszczona po 1947 roku, od 1968 roku jest rzymsko-katolickim kościołem filialnym pod wezwaniem Narodzenia NMP. Chorągiew trafiła do zbiorów MEK w 1972 roku podarowana przez artystę malarza Eugeniusza Muchę (1927-2012). W 2010 roku na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Krakowie została obroniona praca magisterska, której przedmiotem była między innymi pełna konserwacja i rekonstrukcja niezachowanych fragmentów opisywanej chorągwi dla potrzeb wystawowych. Pracy wykonanej przez Agatę Barczyńską patronowała prof. Jadwiga Wyszyńska.
Opracowała Grażyna Mosio.
Bibliografia:
Barczyńska Agata, Problem rekonstrukcji niezachowanych fragmentów... chorągwi unickiej dwustronnie malowanej, pochodzącej z Bezmiechowej, pow. Lesko, ze zbiorów Muzeum Etnograficznego w Krakowie, praca magisterska ASP, Kraków 2010. Praca magisterska w zbiorach Archiwum MEK. Deluga Waldemar, Malarstwo i grafika cerkiewna w dawnej Rzeczypospolitej, Gdańsk 2000.
