[Kliknij zdjęcie powyżej, by obejrzeć całość]
Kompozycja, przedstawiająca obrzędy zaduszne, ujęta jest w prostokąt leżący. Na pierwszym planie mogiły w kształcie kopczyków, na nich misy i płonące świece, między nimi antropomorficzne figury. Powyżej trzech mężczyzn i kobieta z urnami twarzowymi. Z lewej dwie kobiety z urnami i jedna z parującą misą. Wyżej, za płotem, schematycznie zaznaczone głowy mężczyzn i kobiet.
Prezentowany obraz to jedna z wielu prac Franciszka Walczowskiego - artysty, scenografa i antropozofa, który podjął próbę artystycznego wskrzeszenia pradziejów, tworząc malarskie wizje odwołujące się do mitów i legend, zachowanych w obrzędach Słowian.
Kilka słów o kolekcji
Kolekcja twórczości Franciszka Walczowskiego znalazła się w Muzeum Etnograficznym im. Seweryna Udzieli za sprawą jego żony Zofii, która była spadkobierczynią dorobku męża oraz wykonawczyni testamentu obojga małżonków - bratanicy Zofii Walczowskiej. Zasadnicza część kolekcji ofiarowana została muzeum w roku 2007 i trafiła głównie do działu sztuki MEK; niektóre jego części znajdują się też w archiwum (teczki z dokumentami i materiałami pisanymi i płyta CD), w bibliotece znajdują się „księgoznaki” i katalogi wystaw. Kolekcja składa się z 541 obrazów i 244 rysunków (łącznie: 785 pozycji inwentarzowych).
Obrazy namalowane są pastelami na kartonach, a rysunki i szkice wykonane na kartkach różnego formatu ołówkiem i farbkami wodnymi. Charakterystycznymi cechami malarstwa Walczewskiego są zgeometryzowane postacie wpisane w koło. Kształty i rysy są wyidealizowane (w typie malarstwa Zofii Stryjeńskiej), przedstawione bądź w ruchu, bądź mające charakter studiów gestów i głów. Ich tłem są fragmenty fantastycznych budowli historycznych w rodzaju warowni, bram i kolumn. Rysunki - to pełne gracji i dostojeństwa postacie, studia twarzy, tańczące pary. Autor, żywo zainteresowany legendowymi (bajecznymi) dziejami Polski przed chrześcijaństwem, przedmiotem narracji plastycznych uczynił postacie (boginki, rusałki i inne), oraz sceny obrzędowe i wierzeniowe odnoszące się do tamtych mitycznych czasów. Pozostawał przy tym pasjonatem antropozofii, i dzieje Polski wykładał w duchu ezoterycznym, czego dowodem jest twórczość plastyczna z charakterystycznym językiem pomagającym mu nazywać i tytułować swoje prace (np. „Światowit objawiający rok”, „Odczynianie uroków”, „Belin uczeń Skitiana”, „Lechicki wuj”, „Łada krospani Luba”, „Dziewa i Ładon”, „Dedbuk” itp.), a także teksty pisarskie zebrane pośmiertnie w tomie pod tytułem „O duszy narodu polskiego” wydanym w roku 2000 ze wstępem J. Prokopiuka (V.I.D.I. Nowy Sącz). Był on też autorem dwóch tomików wierszy „Przechadzka” i „Przechodzień”.
O autorze
Franciszek Walczowski urodził się w 1902 roku w Żbiku w województwie krakowskim. Studiował w Państwowej Szkole Przemysłu Artystycznego w Krakowie (1918-1923). Do roku 1939 pracował w Łodzi w artystycznym szkolnictwie zawodowym, między innymi w Żeńskiej Szkole Przemysłowej. W czasie II wojny światowej był głównym plastykiem w zespole teatralnym Juliusza Osterwy. Po wojnie pracował w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych a od 1950 roku na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Od 1972 roku jako doc. dr hab. kierował II Katedrą Tkaniny Artystycznej (haft, tkanina malowana, batik, tkanina żakardowa). Zaprojektował i wykonał między innymi polichromię w kościele św. Szczepana przy placu Axentowicza w Krakowie. Zmarł w 1983 roku w Krakowie.
Opracowała: Maria Robotycka.
