Fotografia terenowa prof. Eugeniusza Frankowskiego

Treść

skan zdjecia skan zdjecia

Na zdjęciu grupa kilkunastu mężczyzn w odświętnych strojach charakterystycznych dla Lachów Sądeckich z okolic Podegrodzia. Na ubiór ten składa się długi do kolan kaftan z fabrycznego – czego nie widać na zdjęciu – granatowego sukna, zdobiony na przodzie metalowymi guzami i nicianymi chwościkami, przy mankietach i w dolnych narożnikach bogatym haftem oraz spodnie z tego samego materiału, tzw. błękicie przybrane przy przy przyporach wyszyciami, a na zewnętrznych bokach lampasami, wpuszczane w wysokie buty z karbowanymi cholewami. Do tego biała koszula, u jednego z mężczyzn zapięta pod szyją charakterystyczną dla Podegrodzian ozdobą, wykonaną z usztywnionej półkoliście upiętej wstążki, tzw. cioskiem. Mężczyźni przepasani są zdobnymi, szerokimi pasami ze skóry, zaopatrzonymi w kilka klamer, a na głowach mają filcowe kapelusze – jeden z młodych mężczyzn ma przypięty do kapelusza bukiecik sztucznych kwiatów.

 

Jeśli wnikliwie przyjrzymy się każdemu z mężczyzn, zobaczymy, że różnią się ubiorem – jeden z nich przyodziany jest z miejska, w płaszczu z zapięciami na pętlice i kapeluszu odmiennego kształtu, jeszcze inny w kurtce i białych zapewne spodniach, noszonych do trzewików. Młody chłopiec ma koszulę wypuszczoną na wierzch spodni, kilku mężczyzn nosi pod kaftanami kamizelki. Trzech z nich trzyma w rękach modlitewniki. I ten szczegół może  wskazywać, że autor fotografii zatrzymał mężczyzn w drodze do kościoła lub po wyjściu z nabożeństwa w niedzielę lub inny dzień świąteczny. Choć z powodu  wymogów ówczesnej techniki fotograficznej zdjęcie jest pozowane, nie widać wymuszonej sztywności, drętwego zastygnięcia osób. Mężczyźni mają miny swobodne, jakby zatrzymani podczas rozmowy zaraz mieli gromadą ruszyć dalej lub rozejść się do swoich domów. Zza szpaleru mężczyzn wyglądają w dali głowy dwu kobiet. Wydaje się, że odczytujemy zamysł autora kadru, który chciał zdokumentować zróżnicowanie stroju męskiego noszonego w jednym czasie. (Na innej swojej fotografii pokazuje same kobiety w ich codziennych strojach).


Autorem wykonanej w 1913 r. fotografii jest prof. Eugeniusz Frankowski (1884 – 1962), wybitny uczony – etnolog, archeolog, antropolog, muzeolog, znawca kultury ludowej Hiszpanii i ludu Basków. W kraju związany z kilkoma ośrodkami uniwersyteckimi, od 1926 r. kierownik katedry etnografii i etnologii na Uniwersytecie Poznańskim, równocześnie od 1921 do 1939 r. dyrektor Muzeum Etnograficznego w Warszawie. Obok kilku innych uczonych był  on współtwórcą i organizatorem etnografii i etnologii jako samodzielnych dyscyplin naukowych i akademickich w kraju. Prowadził badania naukowe w Polsce, a wcześniej na Półwyspie Iberyjskim, poznając zarówno kulturę jak i języki: hiszpański, portugalski oraz baskijski, w których to językach pisał opracowania naukowe.

 

Osiągnięcia innych krajów zachodnich w zakresie muzealnictwa starał się przeszczepić na grunt polski realizując wystawę stałą Muzeum Etnograficznego w Warszawie. W pracy badawczej doceniał rolę pomocniczą rysunku, jak również filmu i fotografii. Sam zajmował się fotografowaniem podczas badań terenowych, a prowadził je m.in. na Sądecczyźnie i przyległych obszarach oraz na Polesiu Wołyńskim. Współpracował z Sewerynem Udzielą, czego śladem jest osiem listów z lat 1922 – 1937, zachowanych w zbiorach archiwalnych MEK. Mowa w nich zarówno o sprawach zawodowych, jak i osobistych, a pośród tych pierwszych znajdujemy zapowiedź przyjazdu w 1926 r. do MEK „z aparatami fotograficznymi” dla dokumentacji  wybranych zabytków sztuki ludowej.

 

W zasobach Muzeum znajduje się zbiór fotografii etnograficznych z terenu przedwojennej Polski, wykonanych  tuż przed I wojną światową, autorstwa prof. Eugeniusza Frankowskiego, dokumentujących w przewadze ubiór ludowy z wcześniej wymienionych obszarów. Zbiór to tym ceniejszy, że bogate archiwum zarówno muzeum warszawskiego, jak i prywatne prof. E. Frankowskiego uległo zniszczeniu  w pożodze II wojny światowej.

 

Opracowała Alicja Małeta.
 

Opiekun: Anna Sulich Zadaj pytanie o obiekt

Obiekty powiązane