Pojemnik na masło stanowi integralną całość z podstawką, a dopasowana pokrywka posiada uchwyt w kształcie owalnej gałki. Na zewnętrznych ściankach i na przykrywce znajdują się elementy dekoracyjne w postaci ręcznie malowanych motywów kwiatowych. Cztery wielopłatkowe kwiatki połączone są łodyżkami z zielonymi listkami. Każdy kwiatek jest innego koloru – pomarańczowy, fioletowy, czerwono-bordowy, szafirowy. Motyw ten powtarza się również na pokrywce. Podstawka maselniczki zdobiona jest wzorem łodyżki z zielonymi listkami oraz fragmentami wielopłatkowych kwiatków. Wszystkie brzegi maselniczki oraz pokrywka wykończone są czarną farbą. Na spodzie maselniczki znajduje się znak fabryczny w kolorze zielonym oraz numer 252. Znak fabryczny przedstawia orła z rozpostartymi skrzydłami, który unosi w szponach szarfę z napisem „PROGRES”. Pod napisem znajdują się litery „T&A”, a niżej napis „WŁOCŁAWEK”.
Maselniczka pochodzi z kolekcji prof. Romana Reinfussa zakupionej w 2015 roku do zbiorów Muzeum Etnograficznego w Krakowie. Żona profesora (Zofia Cieśla-Reinfussowa) zbierała fajansowe wyroby włocławskie. Maselniczkę otrzymała w prezencie, pod koniec lat 70. XX w., od studentki etnografii, w której domu rodzinnym (w Jastrzębi koło Lanckorony) była ona od lat 20. XX wieku. Babcia studentki kupiła ją w Krakowie.
W 1873 roku we Włocławku powstała pierwsza fabryka fajansu. Jej właścicielami byli Zygmunt Kuhfeld, Dawid Czamański, Izydor Szrejer oraz Bernard Boas. Zakład ten składał się z paru budynków, w których mieściły się urządzenia potrzebne do produkcji naczyń fajansowych. Po roku dwóch właścicieli odsprzedało swoje udziały Kuhfeldowi i Ludwikowi Cohnowi, którzy prowadzili zakład aż do momentu pożaru w 1880 roku. W 1882 roku zniszczoną fabrykę kupili Jakub Teichfeld i Ludwik Asterblum, właściciele fabryki w Pruszkowie pod Warszawą, i kierowali nią wspólnie przez dziesięć lat. Surowiec do produkcji (głównie kaolin i inne glinki oraz glazurę) sprowadzono z Saksonii, a także z Rosji. W 1918 roku, po śmierci Ludwika Asterbluma, Teichfeld odsprzedał fabrykę spółce, której udziałowcami byli S. Ehreinreich, Majer Nieszawski, Wolf Złotogórski, Jakób Nuta-Kruszyński, Nachman Krupka oraz Zygmunt Biberstein. Wcześniej oficjalna nazwa brzmiała Włocławskie Zakłady Przemysłowe d. Teichfeld i Asterblum, od tej pory Majer Nieszawski i Ska. W latach 1918-1945 znak firmowy przedstawiał orła z rozpostartymi. Na znaku pojawiały się również inicjały właścicieli (T&A) oraz napisy „Włocławek” i „Progres”.
Fabryka we Włocławku zajmowała się produkcją zastawy kuchennej i stołowej, głównie serwisów obiadowych, pojemniczków na przybory toaletowe i zestawów umywalnianych, a także słoi aptekarskich. Początkowo wyroby były zdobione wzorami cebulowymi i gałązkami kwiatów, później przede wszystkim motywami fiołków i niezapominajek. Zdobienia nanoszono przy pomocy kalki, a następnie podmalowywano. W okresie dwudziestolecia międzywojennego wzbogacono asortyment wyrobów oraz zaangażowano artystów plastyków, którzy znacząco wpłynęli na urozmaicenie dekoracji fajansu. W malarni naczyń fajansowy zatrudniano głównie młode kobiety – malarki oraz dzieci (nawet trzynastoletnie).
W pierwszych latach XX wieku większość produkcji eksportowano do Rosji a także Syberii, Turkiestanu i innych odległych terenów rosyjskich. W okresie międzywojennym zaczęto produkować wyroby na eksport do Rumunii, Afryki, Ameryki Południowej, Indii i Australii. Z powodu kryzysu w latach trzydziestych produkcja została zahamowana, a po wydzierżawieniu fabryki w 1937 roku przez A. Czarnieckiego zaczęto produkować fajans sanitarny. Po drugiej wojnie światowej fabrykę upaństwowiono i powrócono do masowej produkcji malowanego fajansu stołowego.
Opracowała Krystyna Reinfuss-Janusz.
Bibliografia:
Bandziak-Kwiarkowska K., Pamiątka z fajansu, W 140. Rocznicę powstania przemysłu ceramicznego we Włocławku, Włocławek 2013
Starzewska M., Jeżewska M., Polski fajans, Wrocław 1978
Hankowska R., I Biennale Fajansu Włocławskiego – Katalog, Włocławek 1973
Dąbrowska J., VI Biennale Fajansu Włocławskiego – Katalog,Włocławek 1983
Dąbrowska J., Włocławski fajans zabytkowy – techniki zdobnicze, Włocławek 1985
Maselniczka pochodzi z kolekcji prof. Romana Reinfussa zakupionej w 2015 roku do zbiorów Muzeum Etnograficznego w Krakowie. Żona profesora (Zofia Cieśla-Reinfussowa) zbierała fajansowe wyroby włocławskie. Maselniczkę otrzymała w prezencie, pod koniec lat 70. XX w., od studentki etnografii, w której domu rodzinnym (w Jastrzębi koło Lanckorony) była ona od lat 20. XX wieku. Babcia studentki kupiła ją w Krakowie.
W 1873 roku we Włocławku powstała pierwsza fabryka fajansu. Jej właścicielami byli Zygmunt Kuhfeld, Dawid Czamański, Izydor Szrejer oraz Bernard Boas. Zakład ten składał się z paru budynków, w których mieściły się urządzenia potrzebne do produkcji naczyń fajansowych. Po roku dwóch właścicieli odsprzedało swoje udziały Kuhfeldowi i Ludwikowi Cohnowi, którzy prowadzili zakład aż do momentu pożaru w 1880 roku. W 1882 roku zniszczoną fabrykę kupili Jakub Teichfeld i Ludwik Asterblum, właściciele fabryki w Pruszkowie pod Warszawą, i kierowali nią wspólnie przez dziesięć lat. Surowiec do produkcji (głównie kaolin i inne glinki oraz glazurę) sprowadzono z Saksonii, a także z Rosji. W 1918 roku, po śmierci Ludwika Asterbluma, Teichfeld odsprzedał fabrykę spółce, której udziałowcami byli S. Ehreinreich, Majer Nieszawski, Wolf Złotogórski, Jakób Nuta-Kruszyński, Nachman Krupka oraz Zygmunt Biberstein. Wcześniej oficjalna nazwa brzmiała Włocławskie Zakłady Przemysłowe d. Teichfeld i Asterblum, od tej pory Majer Nieszawski i Ska. W latach 1918-1945 znak firmowy przedstawiał orła z rozpostartymi. Na znaku pojawiały się również inicjały właścicieli (T&A) oraz napisy „Włocławek” i „Progres”.
Fabryka we Włocławku zajmowała się produkcją zastawy kuchennej i stołowej, głównie serwisów obiadowych, pojemniczków na przybory toaletowe i zestawów umywalnianych, a także słoi aptekarskich. Początkowo wyroby były zdobione wzorami cebulowymi i gałązkami kwiatów, później przede wszystkim motywami fiołków i niezapominajek. Zdobienia nanoszono przy pomocy kalki, a następnie podmalowywano. W okresie dwudziestolecia międzywojennego wzbogacono asortyment wyrobów oraz zaangażowano artystów plastyków, którzy znacząco wpłynęli na urozmaicenie dekoracji fajansu. W malarni naczyń fajansowy zatrudniano głównie młode kobiety – malarki oraz dzieci (nawet trzynastoletnie).
W pierwszych latach XX wieku większość produkcji eksportowano do Rosji a także Syberii, Turkiestanu i innych odległych terenów rosyjskich. W okresie międzywojennym zaczęto produkować wyroby na eksport do Rumunii, Afryki, Ameryki Południowej, Indii i Australii. Z powodu kryzysu w latach trzydziestych produkcja została zahamowana, a po wydzierżawieniu fabryki w 1937 roku przez A. Czarnieckiego zaczęto produkować fajans sanitarny. Po drugiej wojnie światowej fabrykę upaństwowiono i powrócono do masowej produkcji malowanego fajansu stołowego.
Opracowała Krystyna Reinfuss-Janusz.
Bibliografia:
Bandziak-Kwiarkowska K., Pamiątka z fajansu, W 140. Rocznicę powstania przemysłu ceramicznego we Włocławku, Włocławek 2013
Starzewska M., Jeżewska M., Polski fajans, Wrocław 1978
Hankowska R., I Biennale Fajansu Włocławskiego – Katalog, Włocławek 1973
Dąbrowska J., VI Biennale Fajansu Włocławskiego – Katalog,Włocławek 1983
Dąbrowska J., Włocławski fajans zabytkowy – techniki zdobnicze, Włocławek 1985
