Obraz przedstawia mężczyznę, robotnika dzierżącego koło sterowe. Ponad nim napis, jedno słowo: "PARTIA". Plakat działa głównie kolorem – czerwienią w dwu odcieniach, małymi plamami bieli oraz dynamicznym ujęciem sceny z „żabiej perspektywy”, wywołującym wrażenie monumentalizmu. Wymowa symboliczna przekazu – ster władzy w rękach partii – jest od pierwszego spojrzenia jasna i czytelna. Starsze pokolenie nie dziwi się, że w lapidarnym napisie brak nazwy partii, wszak w tamtych latach istniała jedna, jedyna licząca się „przewodnia siła narodu”: PZPR – Polska Zjednoczona Partia Robotnicza. Plakat powstał w 1968 r. na zamówienie Wydziału Propagandy Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Krakowie, projekt wykonał Włodzimierz Zakrzewski (1916 – 1992), grafik, malarz, autor plakatów, jeden z czołowych twórców socrealizmu w powojennym malarstwie i plakacie.
Plakat to specyficzna sztuka ulicy, w prostej linii wywodząca się z anonsu, ogłoszenia, afisza informującego w zwięzłej formie o określonym wydarzeniu, a wywieszanego na zewnątrz domu, bądź w widocznym, celowo do tego przeznaczonym miejscu. Nazwa tej formy plastycznej ma podobno źródłosłów w określeniu zastosowanym w szesnastowiecznej Holandii, gdzie podczas wojny z Hiszpanią ulotki określane mianem „plakkaat” miały informować i ostrzegać przed wydarzeniami zbrojnymi. Określenie tej formy wypowiedzi plastycznej brzmi podobnie w języku niemieckim i francuskim oraz w innych językach europejskich.
Narodziny współczesnego plakatu przypadają na XIX wiek, a rozwój wiąże się z doskonaleniem technik drukarskich, a także przystosowaniem pras drukarskich do wykonywania odbitek dużych rozmiarów. Od lat 70. XIX wieku, dzięki możliwości swobodnego stosowania koloru w technice chromolitografii, zyskuje popularność plakat wielobarwny. W jego tworzenie angażują się artyści tego formatu co Henri de Toulouse-Lautrec czy Alfons Mucha, podnosząc ten gatunek do rangi sztuki. W plakacie, jak w lustrze, przeglądają się kolejne epoki i style historyczne. Ta forma grafiki użytkowej, z czasem została zaprzęgnięta do różnych celów – informacyjnych, propagandowych, reklamowych, edukacyjnych. Rozwój kinematografii pociąga za sobą powstanie plakatu filmowego. Oryginalnymi propozycjami plastycznymi w tym zakresie mogą poszczycić się od lat 60. XX w. polscy twórcy, stąd mówi się o polskiej szkole plakatu artystycznego.
Skąd w zbiorach Muzeum polityczny plakat propagandowy? Nie jest jedyny tego typu wśród około tysiąca trzystu czterdziestu plakatów i afiszy (w przewadze o tematyce etnograficznej), zgromadzonych w zasobach archiwalnych Muzeum. Stanowi odzwierciedlenie epoki PRL-u, kiedy to całe życie społeczne obywateli zanurzone było w socjalistycznej ideologii. W Krakowie istniały dwa muzea poświęcone Leninowi, a w nieodległym Poroninie kolejne. Wszystkie zostały zlikwidowane w 1989 roku. Trudno powiedzieć, co stało się z ich specyficznymi zbiorami. A jednak materialne ślady minionego ustroju przetrwały. Także w etnograficznej kolekcji. Podobnie jak inne obiekty, także te związane z nieodległą przeszłością mają nam coś do powiedzenia o historii kultury i meandrach zbiorowej pamięci.
Opracowała Alicja Małeta.
