Piłka w kształcie kuli, wypełniona sprężonym powietrzem. Składa się z wewnętrznej części – gumowej dętki i z zewnętrznej powłoki. Powłoka zewnętrzna to dwadzieścia sześciokątów i dwanaście pięciokątów czyli w sumie trzydzieści dwa kawałki skóry bydlęcej, wyprawionej, licowej, farbowanej na kolor żółty, zwane kostkami lub łatkami, zszyte ze sobą. Szew jest poprowadzony wewnątrz piłki. W środku jednej z „kostek” znajduje się wycięty okrągły otwór, wzmocniony dookoła przeszyciem maszynowym, służący do wkładania końcówki pompki do napełniania dętki powietrzem. Na trzech „kostkach” znajdują się nieco zatarte napisy odbite fioletowym tuszem za pomocą pieczątki: „NOŻNA”, „Gat. I. Cena det. 5000,- zł.” oraz „BN-85” podkreślone linią, a pod nią: „14 B- ?”.
Piłka wyprodukowana jest fabrycznie, według przepisów dotyczących profesjonalnego sprzętu sportowego, a więc m.in. takich, że piłka musi być kulista, ze skóry lub innego dozwolonego materiału o obwodzie nie większym niż 70 cm i nie mniejszym niż 68 cm. Do dziś najczęściej jest wykonywana z trzydziestu dwóch pięcio- i sześciokątnych łat ze skóry (obecnie syntetycznej) w kolorach czarnym i białym. Starsze piłki wykonane były z osiemnastu lub dwudziestu sześciu podłużnych kawałków skóry, w kolorze brązowym, sznurowane, aby można było dopompowywać powietrze do wewnętrznego pęcherza. Pierwsza piłka złożona z trzydziestu dwóch łat została zrobiona w latach 50. XX wieku, rozpowszechniła się w latach 60. XX wieku, a czarno-biała kolorystyka została wprowadzona po to, aby piłka była dobrze widoczna podczas transmisji meczów w czarno-białych telewizorach.
Ta piłka, obiekt muzealny, zakupiona została w 2 połowie lat 80. XX wieku, w Krakowie, w sklepie ze sprzętem sportowym dla chłopca w wieku około 12-14 lat, ucznia szkoły podstawowej i przez niego używana do zabawy. W tym czasie tego typu skórzane „piłki do nogi” cieszyły się dużą popularnością wśród młodzieży. Takie brązowe, nazywane „Zorza” nie były aż tak upragnione przez chłopców jak piłki „Jupiter P 5” (P 5 – określenie rozmiaru piłki) popularnie nazywane „biedronkami”, gdyż poza modną kolorystyką były bardziej trwałe i ich zewnętrzna powłoka się nie wycierała. Jednak wielu z nich mogło wtedy o obydwu rodzajach piłek tylko pomarzyć. Nie były one tanie, a więc nie wszystkich rodziców było stać na kupno takiej piłki, a przede wszystkim na co dzień nie było ich w sklepach. Trzeba było mieć dużo szczęścia, aby trafić na dostawę do sklepu ze sprzętem sportowym, a następnie "wystać" piłkę w długiej kolejce. Wprawdzie gra w piłkę wprowadzana była w polskich szkołach już od początku XX wieku, jednak profesjonalne piłki skórzane, ze względu na swoją wysoką cenę, nie były dostępne dla chłopców w rodzinach chłopskich. Sporządzali więc sobie piłki sami ze starych szmat i pończoch - tak zwane szmacianki.
Prezentowana tu skórzana piłka jest jedynym obiektem tego typu w zbiorach Muzeum Etnograficznego w Krakowie, który w 2000 roku trafił na wystawę „Szkoło! Szkoło! Gdy cię wspominam…”. W Pracowni Konserwatorskiej MEK została wykonana piłka szmacianka, używana obecnie dla celów edukacyjnych.
Opracowała Małgorzata Oleszkiewicz.
