Spinka złożona z okrągłego płaskiego denka oraz kopulastej, ozdobnej tarczki połączonych wąską rurką. Pośrodku tarczki, w metalowej koronie osadzony jest koral otoczony siedmioma niewielkimi granatami w półkolistych panewkach. Koral umocowany drucikiem miedzianym przechodzącym przez otwór przewiercony środkiem korala i spinki, od góry przez rurkę i denko. Dolny koniec drucika sklepany jest na nit, górny zwieńczony bakfonową gwiazdką.
Spinki do koszul, tak jak i inne elementy metalowej biżuterii krakowskiej: krzyże do korali oraz kobiece i męskie pierścionki upowszechniły się w ludowym stroju krakowskim w drugiej połowie XIX wieku. Charakterystyczną cechą tej biżuterii było wykorzystanie korala oraz sposób jego mocowania w metalowej koronie przy użyciu drucika przechodzącego przez otwór w koralowym oczku i zakończonego metalową gwiazdką. Wcześniej dno korony wypełniano cyną, gnieciuchem z chleba lub lakiem. W kobiecych spinkach i pierścionkach, obok korala, stosowano drobne granaty sprowadzane z Czech. Większość biżuterii wykonywano z bakfonu czyli stopu miedzi (40%), cynku (25%) i niklu (35%). Ten imitujący srebro stop sprowadzony został do Europy w pierwszej połowie XVIII wieku z Chin, dlatego też określano go często chińską nazwą „pakfong”. Rzadziej od bakfonu używano mosiądzu (miał imitować złoto) a zamożni włościanie zamawiali niekiedy biżuterię z gorszego gatunku srebra.
Moda na spinki jak i sama forma krakowskich spinek ma swoje źródło w modzie szlacheckiej XVII i XVIII wieku. W stroju narodowym spinkami złożonymi z dwóch krążków połączonych nóżką spinano pod szyją męskie koszule przekładając dolny krążek przez dziurki na brzegach kołnierza. Wykonane zwykle ze złota lub srebra, wysadzane drogimi kamieniami, stanowiły efektowną ozdobę widoczną ponad stojącym kołnierzem żupana czy w jego rozchyleniu. Na początku XIX wieku spinki trafiły do strojów mieszczan, od których następnie przejęli je włościanie. Podobną drogę przeszła zresztą także moda na korale, popularne wśród szlachty w początkach panowania Augusta III.
W stroju chłopskim spinki nosili nie tylko mężczyźni ale też kobiety. Spinano nimi kołnierze świątecznych koszul a w kobiecych koszulach bez kołnierza - rozcięcie na haftowanym gorsie koszuli. Wyodrębniły się dwa główne typy spinek: kobiece i męskie. Pierwsze miały oczko z korala otoczone wianuszkiem granatów lub małych korali albo koralowe oczko osadzone w koronie otoczonej tarczką wyciętą w półkoliste ząbki z wywierconymi w nich dziurkami. Drugie- duże koralowe oczko w pojedynczej lub podwójnej ząbkowanej koronie otoczonej u podstawy kręconym drucikiem.
Wykonawcami biżuterii dla włościan byli żydowscy złotnicy z krakowskiego Kazimierza oraz uczniowie jubilerów wprawiający się do zawodu. Przy wyrobie posługiwali się prostymi technikami - kucia, piłowania i lutowania. Część biżuterii robili na zamówienie, część na sprzedaż podczas jarmarków i odpustów, przede wszystkim odpustu św. Stanisława na Skałce. Żydzi swe wyroby często oddawali w komis przekupniom chrześcijańskim. Tadeusz Seweryn w swojej książce o krakowskich klejnotach ludowych podaje, że sprzedaży na odpustach zaprzestano około 1893 r. a około 1900 r. do rzadkości należały już zamówienia krakowskiej biżuterii u jubilerów.
Opracowała Elżbieta Pobiegły.
