Chustka drukowana fabrycznie we wzór kwiatowy nawiązujący do tradycyjnych malowanek zalipiańskich. Wykonana według projektu malarki Marii Kiwior z Zalipia.
Prezentowana chustka powstała w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego utworzonym w 1950 r. w Warszawie. Jego założycielką i wieloletnim dyrektorem ds. artystycznych była Wanda Telakowska, artystka i pedagog. Wśród różnych zadań podjętych przez Instytut znalazły się też eksperymenty zmierzające do wykorzystania twórczości ludowej we wzornictwie fabrycznym, które miały na celu powstanie nowego, rodzimego wzornictwa. O ile te wcześniejsze eksperymenty dotyczyły twórczości rękodzielniczej i produkcji półmechanicznej tak zwanych "małych serii" (np. ręcznie dekorowany fajans) to IWP podjął przede wszystkim próby zmierzające do wykorzystania twórczości ludowej w fabrycznej produkcji masowej. Preferowaną wówczas metodą w tych eksperymentach było powoływanie zespołów tzw. „kolektywów projektanckich” złożonych z ludowych artystek, które pod kierunkiem profesjonalnych plastyków projektowały wzory dla przemysłu. Zespoły takie powstały m.in. w Kadzidle na Kurpiach i w Zalipiu (powiat Dąbrowa Tarnowska). Pierwszy składał się z ludowych wycinankarek, drugi z malarek mających doświadczenie w zdobieniu swych domów malowanymi dekoracjami kwiatowymi.
Z zespołem zalipianek pracowało kolejno kilku plastyków. Pierwsze szkice wzorów do produkcji powstawały na specjalnych kursach zorganizowanych w Zalipiu. W następnym etapie niektóre z malarek zapraszano do IWP, gdzie po zapoznaniu się z pracownią filmdruku kontynuowały prace nad przygotowaniem wzorów na tkaniny wykonane tą techniką. Projektowały wzory na chustki, tkaniny odzieżowe i dekoracyjne. Część tych projektów została później zrealizowana w Zakładzie Włókienniczym IWP lub fabrykach podległych Ministerstwu Przemysłu Lekkiego. Przykładem takiej realizacji jest prezentowana chustka zaprojektowana przez Marię Kiwior pod kierunkiem artysty plastyka Romana Orłowa. Wielobarwny wzór kwiatowy nawiązuje bezpośrednio do malowanek zalipiańskich. Na potrzeby przemysłu powstały jednak również wzory bardziej uproszczone, dwukolorowe, które wykonywano w kilku wersjach kolorystycznych.
Innym rodzajem działań Instytutu były badania nad włączeniem do wzornictwa przemysłowego form tradycyjnej sztuki ludowej opracowanych przez artystów plastyków. Wśród tego typu doświadczeń wykonano też próby przeniesienia motywów ze starych, ludowych desek do drukowania płótna, znajdujących się w zbiorach Muzeum Etnograficznego w Krakowie, na tkaniny wykonywane techniką filmdruku. O ile tradycyjne druki tego typu były zwykle czarne na białym płótnie lnianym to doświadczenia wykonano na różnych typach tkanin i przy zastosowaniu różnorodnej kolorystyki.
Opracowała Elżbieta Pobiegły.
Literatura:
Telakowska Wanda, Twórczość ludowa w nowym wzornictwie. Wydawnictwo „Sztuka”, Warszawa 1954.
Telakowska Wanda, Próby włączenia twórczości ludowej do wzornictwa przemysłowego. Polska Sztuka Ludowa, R.7:1953, nr 3, s. 135-141
