Kolekcja syberyjska - nowe spojrzenie to naukowy projekt badawczy o ponad stuletniej kolekcji syberyjskiej MEK. W rezultacie badań prowadzonych w latach 2016-2020, kolekcja jest udostępniana w cyfrowym repozytorium wraz z materiałami audio i wideo pozyskanymi w terenie oraz dostępnymi danymi archiwalnymi.
O wynikach badań opowiadała także wystawa Syberia. Głosy z Północy prezentowana w Muzeum Etnograficznym w Krakowie od października 2020 roku do grudnia 2021. Wybrane wątki rozwijał cykl spotkań Syberia. Dopowiedzenia .
Kolekcja zawiera ponad 350 zróżnicowanych przedmiotów pochodzących głównie z XIX wieku, które trafiły do Krakowa dzięki przebywającym na Syberii Polakom. Żyli tam jako zesłańcy po powstaniu styczniowym albo poszukiwacze przygód czy uczeni, bywało że role te się przenikały.
Weszli w kontakt z rdzennymi mieszkańcami tamtych stron: Nieńcami, Selkupami, Ewenami, Ewenkami, Koriakami, Czukczami, Aleutami i innymi – jak dziś o sobie mówią – rdzennymi narodami Północy. W kolekcji MEK znajdują się zbiory między innymi Benedykta Dybowskiego, Konstantego Podhorskiego, Izydora Sobańskiego, Cecylii Chrzanowskiej, Marii Kulczykowskiej, Jana Żurawskiego, Kazimierza Machniewicza.
⠀
⠀
O wynikach badań opowiadała także wystawa Syberia. Głosy z Północy prezentowana w Muzeum Etnograficznym w Krakowie od października 2020 roku do grudnia 2021. Wybrane wątki rozwijał cykl spotkań Syberia. Dopowiedzenia .
Kolekcja zawiera ponad 350 zróżnicowanych przedmiotów pochodzących głównie z XIX wieku, które trafiły do Krakowa dzięki przebywającym na Syberii Polakom. Żyli tam jako zesłańcy po powstaniu styczniowym albo poszukiwacze przygód czy uczeni, bywało że role te się przenikały.
Weszli w kontakt z rdzennymi mieszkańcami tamtych stron: Nieńcami, Selkupami, Ewenami, Ewenkami, Koriakami, Czukczami, Aleutami i innymi – jak dziś o sobie mówią – rdzennymi narodami Północy. W kolekcji MEK znajdują się zbiory między innymi Benedykta Dybowskiego, Konstantego Podhorskiego, Izydora Sobańskiego, Cecylii Chrzanowskiej, Marii Kulczykowskiej, Jana Żurawskiego, Kazimierza Machniewicza.
⠀
⠀
Selkupskie dzieci we wsi Ratta, w oczekiwaniu na rozpoczęcie wyścigu zaprzęgów. Marzec 2017. Fot. Andrzej Dybczak 
Rękawice
Syberyjska strefa kontaktu zaowocowała splotami biografii, odkryciami przyrodniczymi, ale także materialną dokumentacją życia lokalnej ludności. Jak pokazują rezultaty badań, to w wielu przypadkach najstarszy dostępny materiał, bezcenny dla kolejnych pokoleń mieszkańców tundry i tajgi, poszukujących zatraconej w minionym stuleciu wiedzy o swojej tożsamości.
Badania archiwalne, kwerendy, etnograficzne wielostanowiskowe badania terenowe z szerokim repertuarem metodologicznym, konsultacje konserwatorskie – tymi drogami staraliśmy się dowiedzieć jak się jak najwięcej. W kolekcji MEK znajdują się modele sań i łodzi, narzędzia pracy, unikatowa odzież, przedmioty kultowe i rytualne, a wszystko wykonane z delikatnych organicznych materiałów.
Prowadzenie tego rodzaju badań było możliwe dzięki współpracy z wieloma partnerami. Wiedza ekspercka to domena przede wszystkim potomków i potomkiń ludzi, którzy byli pierwszymi użytkownikami lub wykonawcami przedmiotów znajdujących się w kolekcji. Współpracowaliśmy także z instytucjami w Polsce, Rosji, Wielkiej Brytanii, Niemczech, w tym muzeami i archiwami, z uczonymi o wspaniałym doświadczeniu. Wspierały nas organizacyjnie Instytuty Kultury Polskiej. Wiele zagadek wymagało długotrwałych konsultacji i specjalistycznych ekspertyz, to dzięki zaangażowaniu wszystkich tych osób kolekcja w coraz większym stopniu staje się zrozumiała.
Muzealny projekt naukowy MEK „Antropologiczna reinterpretacja kolekcji syberyjskiej ze zbiorów Muzeum Etnograficznego w Krakowie, pochodzącej od polskich badaczy Syberii XIX wieku” w 2016 roku znalazł się w gronie 18 nagrodzonych w kategorii „innowacyjne projekty badawcze, które proponują oryginalne rozwiązanie ważnych i aktualnych problemów polskiej kultury” w ramach konkursu „Rozwój” Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki MNiSW.
Zespół badawczy tworzyli: dr hab. Grażyna Kubica-Heller (kierująca grantem), Andrzej Dybczak, Jacek Kukuczka oraz Magdalena Zych.
Zespół badawczy tworzyli: dr hab. Grażyna Kubica-Heller (kierująca grantem), Andrzej Dybczak, Jacek Kukuczka oraz Magdalena Zych.
Projekt badawczy finansowany w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2016-2019
