Autor opisu: Natalia A. Tatarenkowa, Kierownik Oddziału Ochrony Dziedzictwa Historycznego i Kulturowego Państwowego Rezerwatu Biosfery „Komandorski” im. S.W. Marakowa
Opis przedmiotu
Rozmiary: długość przedmiotu 92 cm, szerokość 83 cm.
Materiał: wypreparowane paski jelitowe uchatki (patrz „Katalog wystaw” 1885, Manekiny, nr 13), kolorowe paski jelitowe z tego samego materiału, włókna jelitowe. Prosta, nierozszerzana suknia z długich prostokątnych pasm jelitowych. Opaski wykonane są z jelit kotika ręcznie obrabiany i szyty razem z nitkami jelitowymi. Malowane czarne paski jelitowe są również wykonane z pasm jelitowych koticzaka niedźwieciowatego, służą jako uszczelniacz, a jednocześnie element dekoracyjny. Pas do pasków jelitowych biegnie wzdłuż brzegu i krawędzi kaptura. Szwy są grube, obszerne, wodoodporne, bez dodatkowego wzmocnienia, wszystkie wewnętrzne. Rękawy i kołnierz są zapinane na skręcony przewód jelitowy.
Czas i miejsce zebrania kolekcji:
między 1879 a 1883 r., Wyspy Komandorskie.
Kompletność:
inny podobny przedmiot - MEK 24210.
Przeznaczenie / użycie przedmiotu
Tradycyjna wierzchnia odzież codzienna Aleutów, mająca wygląd długiej, wodoodpornej koszuli z kapturem. Kamlejki nakładano na inne ubrania, w tym parki, podczas pływania kajakiem, pracy na morzu i podczas deszczu.
Do kaptura i rękawów włożono sznurek, aby go zacisnąć i chronić przed zamoczeniem (Rosjanie, którzy opanowali Wyspy Aleuckie w XVIII wieku, nie mieli takich rozwiązań)
Wykonywano je głównie z jelit lub gardzielą uchatka grzywiastego, ale możliwe było także użycie jelit koticzaka, fok wąsatych, wielorybów, a nawet niedźwiedzi (na wyspie Kodiak). Produkty były mniej odporne na zużycie niż parki. Myśliwy potrzebował od dwóch do trzech kamlejek rocznie.
W złożonej formie kamlejka miała objętość serwetki, złożonej w kostkę. Na początku XX w. Aleuci z Wysp Komandorskich, idąc na polowanie, zwykle trzymali kamlejkę w zaplecionym worku i w razie konieczności, ubierali ją na swoją zwykłą odzież. Latem kamlejkę mogli nosić na gołe ciało.
Wykonanie przedmiotu:
Autor nieznany. Obiekt nie ma śladów użytkowania.
Lokalna nazwa przedmiotu:
Słowo „kamleja” (камлея), lub „kamlejka” (камлейка), pochodzi z czukockiego „kenliljun” (кэнлилюн) i było szeroko rozpowszechnione na terytorium Rosyjskiej Ameryki. Aleucka nazwa kamlejki – chigdax' (чигĝах'), wg Innocentego z Alaski od чих'тах' – mały deszcz.
Ramy czasowe użycia przedmiotu:
Kamlejki jelitowe istniały na Wyspach Komandorskich do lat 30. XX wieku. Przez następne trzy dekady szyto je na wyjątkowe okazje, na przykład jako prezent lub jako prezent dla dziecka. Ostatni rzemieślnik, Anna Makarovna Pankova (około 1884 r., Aleutka z Wyspy Beringa, z domu Prosheva) zmarła w 1958 r.
Podobne przedmioty w kolekcjach innych muzeów.
Smithsonian National Museum of Natural History: Museum number E 73024-0, Accession number 13728; kolekcja Leonarda Steinegera zebranie 1882-1883, wyspa Beringa, kamlejka z jelit lwa morskiego.
Muzeum Krajowe w Irkucku, ИОКМ 109-1, N.A Hrebnicki, zebrane 1882r. сб. Н.А. Гребницкого 1882 г.
Muzeum Antropologi i Etnografi im. Piotra Wielkiego w Petersburgu (Kunstkamera): МАЭ 3483-1; kolekcjoner K.D. Nilow, koniec XIX wieku, Wyspy Komandorskie.
Krajowe Muzeum w Chabarowsku: ХКМ ВХ 458/114 (5954-1), koniec XIX wieku.
Kamczackie Muzeum Krajowe w Pietropawłowsku Kamczackim:
ККМ ГИ 11307, ККМ ГИ 11388, ККМ ГИ 11389, КОКМ ОФ 34092, КОКМ ОФ 34093: XIX wiek i lata 1940. Wyspy Komandorskie.
Aleuckie Muzeum Krajoznawcze, Nikolskoje (wyspa Beringa): АКМ ГИ 194: wyrób z 1965 roku, wykonała A.M. Pankowa.
Źródła i literatura, wykorzystane przy opisie przedmiotu.
Bergsland K. Aleut Dictionary. – Fairbanks, Alaska: Alaska Native Language Center & University of Alaska Fairbanks, 1994. – 755 p.
Dybоwski B.J. Katalog wystawy etnograficzej Kamczatki i wysp Komandorskich (Zbiory Dr. Benedykta Dybowskiego). – Lwow: I. Związkowa drukarnia, 1885. – 20 s.
Алеуты: Каталог коллекций Кунсткамеры / Автор-сост. С.А. Корсун, отв. ред. Ю.Е. Березкин. – СПб.: Наука, 2014. – 384 с.
Барабаш-Никифоров И.И. В стране ветров и туманов. – М.-Л.: Всесоюзное кооперативное объединенное издательство, 1934. – 92 с.
Вениаминов И. Записки об островах Уналашкинского отдела. Ч. II. – СПб.: Императорская Российская Академия, 1840. – 409 с.
Вениаминов И. Опыт грамматики алеутско-лисьевскаго языка: Священника И. Вениаминова, в Уналашке. – СПб.: типогр. Императорской Академии наук, 1846. – 120 с.
Володарская Е.Е. Коллекция предметов по этнографии Командорских алеутов из собрания Камчатского областного краеведческого музея (конец XIX века) // Краеведческие записки Камчатского областного краеведческого музея. Вып. 12. – Петропавловск-Камчатский, 2002. – С. 171-196.
Головко Е.В. Словарь алеутско-русский и русско-алеутский. – СПб.: Просвещение, 1994. – 320 с.
Иркутский областной краеведческий музей. – Иркутск: ООО «Артиздат», 2003. – 168 с.
Корсун С.А. Американистика в МАЭ в XX-XXI веках: собирательская и исследовательская деятельность // Этнография и археология коренного населения Америки (Сборник МАЭ РАН. Т. 56). – СПб.: Наука, 2010. – С. 5-136.
Ляпунова Р.Г. Очерки по этнографии алеутов (конец XVIII – первая половина XIX вв.). – Л.: Наука, 1975. – 200 с.
Каталог особо ценных единиц хранения государственных и муниципальных музеев Камчатского края. – Петропавловск-Камчатский: изд-во «Камчатпресс», 2010. – 302 с. (книга выходила только в электронной версии).
Smithsonian National Museum of Natural History. Search the Department of Anthropology Collections http://collections.si.edu/search/detail/edanmdm:nmnhanthropology_8476766?q=Dr.+Leonhard+H.+Stejneger&record=15&hlterm=Dr.%2BLeonhard%2BH.%2BStejneger .
