Autor opisu: Natalia A. Tatarenkowa, Kierownik Oddziału Ochrony Dziedzictwa Historycznego i Kulturowego Państwowego Rezerwatu Biosfery „Komandorski” im. S.W. Marakowa
Bajdarami nazywano duże, wielofunkcyjne łódki, obciągnięte skóry ssaków morskich, głównie uchatka grzywiastego (w połowie XVIII w. na Wyspach Komandorskich używano w tym celu skóry krowy morskiej). Sama nazwa jest rosyjskiego pochodzenia jednak została przyjęta przez rdzenne narody północnego Pacyfiku i oznacza dużą, wielofunkcyjną łódź transportową napędzana wiosłami, niekiedy żaglami. Umiak, w języku Innuitów odpowiednik bajdary. Używany do transportu i przewozu oraz do polowań na wieloryby (wówczas na umiaku rozpina się niewielki żagiel).
fot: zbiory K.Podhorskiego
Opis przedmiotu:
Wymiary: długość 80 cm, szerokość 11,5cm, wysokość łódki 7,5 cm.
Materiał: białe drewno, skóra morskiego zwierzęcia, sznur z żył, nić jelitowa, nić bawełniana.
Ma 5 przegród do siedzenia, ponumerowanych od 2 do 6 ołówkiem, brakuje nr 1. Drewno dwóch rodzajów jasne i ciemnoczerwone (tylnice). Punkty mocowania drewnianych kołków do tylnicy zachowały niebieską farbę. Szkielet konstrukcji wykonywano przede wszystkim z czerwonego drewna (sosna kanadyjska). Podłużnice były zazwyczaj przymocowane za pomocą pasków wąsa wieloryba, żył lub skórzanych pasków, tylnice i wręgi – za pomocą drewnianych, kostnych lub żelaznych nagli. Często łodzie posiadały maszt.
Czas i miejsce zebrania:
XIX w, najprawdopodobniej Eskimosi Alutiiq lub inna grupa Eskimosów.
Wykonania przedmiotu:Autor nieznany.
Podobne przedmioty w kolekcjach innych muzeów:
Smithsonian National Museum of Natural History.
Muzeum Antropologii i Etnografii im. Piotra Wielkiego w Petersburgu
Literatura:
Bergsland K. Aleut Dictionary. – Fairbanks, Alaska: Alaska Native Language Center & University of Alaska Fairbanks, 1994. – 755 p.
Bajdary – łodzie obciągnięte skórą ssaków morskich na drewnianym szkielecie (różnych typów tutaj typ umiaka) do niedawna były jeszcze na co dzień używane przez łowców wielorybów i morsów z półwyspu Czukockiego. Świadczy o tym duża liczba szkieletów tych łodzi, które można spotkać do dziś chociażby w eskimosko-czukockiej osadzie Uelen nad cieśniną Beringa. Według słów myśliwych, były lekkie i wygodne w użyciu. Stojąc na pokładzie można było obserwować wodę przebijającą przez skórzane poszycie. Główną wadą była wrażliwość skóry na przebicia, co powodowało ogromne zagrożenie dla łowców.
Bajdary najpierw zastąpiono „welbotami”: używanymi do późnych lat 90-tych, drewnianymi łodziami z silnikiem. Ale i welboty spotkał podobny koniec jak bajdary, porzucenie na morskim wybrzeżu.
Obecnie morscy łowcy używają szybkich, metalowych łodzi motorowych, świetnie sprawdzających się przy polowaniu na wieloryby i morsy na otwartym morzu.
