Autor opisu: Natalia A. Tatarenkowa, Kierownik Oddziału Ochrony Dziedzictwa Historycznego i Kulturowego Państwowego Rezerwatu Biosfery „Komandorski” im. S.W. Marakowa
Opis przedmiotu:
Wymiary: podstawa 25,5 x 11,5 cm.
Materiał: drewno, wyprawione pasma jelitowe, nić jelitowa.
Do płaskiej, prostokątnej, drewnianej platformy przymocowano: model myśliwego, leżącego w zasadzce z bronią, drewnianą oporę na broń, prostokątną podstawkę imitującą kamień i nerpę na niej. Dybowski nazwał kompozycję „Aleut strzela w fokę” (patrz: „Katalog”). Myśliwy jest wykonany z drewna (z jednego kawałka), przykrytą tkaniną i ubraną w tradycyjne aleucki strój. Dłonie są również drewniane, rzeźbione bardzo dokładnie i skrupulatnie, ruchomo zamocowane. „Mięśnie” na ramionach uformowano za pomocą tkaniny. Brakuje szczegółów twarzy: nie są ani narysowane, ani wyrzeźbione. Myśliwy ubrany jest w kamleję, związaną w pasie oraz w wysokie buty rybackie. Kamleja jest uszyta z delikatnego materiału jelitowego i skręconej nici jelitowej. Buty wykonane są z grubszego materiału, prawdopodobnie z gardzielą uchatka grzywiastego lub lwa morskiego. Aby przymocować figurkę do deski, myśliwy jest zamocowany na szpilce i ponownie przymocowany klejem. Strzelba drewniana, ma muszkę, celownik, kurka brak.
Nerpa jest wyrzeźbiona z kawałka drewna. Płetwy piersiowe były wycinane oddzielnie, oba były mocowane mechanicznie i prawdopodobnie były nakładane na klej. Z czasem prawą płetwę utracono. Figurka, podobnie jak myśliwy, została zamontowana na szpilce.
Czas i miejsce zebrania kolekcji: między 1879 a 1883, Wyspa Beringa
Przeznaczenie/ użycie przedmiotu:
Makieta przedstawia scenę polowania. Tradycyjnie Aleut wabił nerpę przy pomocy odkrytego w pobliżu manszczika (манщик)- nadmuchanej skóry imitującej żywe zwierzę. Atrapę delikatnie poruszano, by sprawiać wrażenie, że jest żywa. Gdy myśliwy nie miał czasu na wabienie, a foki znajdowały się w wodzie w pobliżu brzegu, sam się podkradł. Kiedy tylko foka zanurkowała, myśliwy, trzymając karabin i kucając nisko, biegł szybko do przybrzeżnych głazów, by ukryć się przed uważnymi oczami ofiary. Po drodze wybierał kamień do oparcia lufy. Jeśli zwierzę pojawiło się na powierzchni, zanim myśliwy był w stanie podejść wystarczająco blisko, zamierał wtedy w oczekiwaniu na ponowne nurkowanie foki. Сelował zawsze w głowie.
Wykonanie przedmiotu: Autor nieznany. Makieta najprawdopodobniej została wykonana na zamówienie, być może nawet złożone bezpośrednio przez Benedykta Dybowskiego.
Źródła i literatura, wykorzystane przy opisie przedmiotu:
Stejneger L. Eine Umsegelung der Berings-Insel // Deutsche Geographische Blätter. Band VIII. Heft 3. – Bremen, Deutschland: Herausgegeben von der Geographischen Gesellschaft in Bremen, 1885. – P. 225-273 (перевод с нем. О.А. Куликовой, 2013, ред. Н.А. Татаренковой, 2015).
Na karcie magazynowej zapisany został dawny nr inw. Muzeum Techniczno-Przemysłowego MTP 17381 XIX J 66 oraz informacja o przekazie do zbiorów MTP w 1886 roku. Przekaz z MTP do MEK w 1913 roku.
Na oryginalnej metce MTP, zawarta jest informacja, że makietę zrobił „miejscowy Aleuta”. Nie wiemy, czy wykonał ją na zamówienie Benedykta Dybowskiego czy wytwarzał podobne przedmioty na sprzedaż dla marynarzy i innych Europejczyków i Amerykanów odwiedzających Wyspy Komandorskie. Z pewnością jednak, pomimo niezbyt efektownej formy, makieta ta jest ciekawym przykładem na możliwości opisu kryjące się w podobnych przedmiotach. Makieta ta jest medium aotodescrypcji lokalnej ludności, jest rodzajem sztuki, w końcu jest sposobem obrazowania i opowiadania świata bliskiego twórcy. Pod XIX wieczną formą kryją się więc bardzo „współczesne” sposoby narracji etnograficznej takie jak partycypacje, zaangażowanie, sztuka rozumiana jako środek wyrazu.
