Kolekcja syberyjska – nowe spojrzenie

Sakiewka - tzw. kapciuch na tytoń z rzemieniem do przewieszenia na szyi/ramieniu.

Na karcie magazynowej zapisany dawny nr  inw. MTP 14160

W artykule „Próba pomyślna przesiedlenia renów z Kamczatki na wyspę Beringa morza Kamczackiego”, opublikowanym w Pamiętniku Fizjograficznym, Tom XXV, 1918 rok, na tab. III znajdują się 2 fotografie przedstawiające Łomuta (Ewena) Gawryło Czulewuła. Był to pomocnik i jednocześnie „informator” Dybowskiego w operacji nawiązania kontaktów z koczującymi na płn. Kamczatki Łomutami (Ewenemi) oraz osoba nadzorująca transport stada renów do portu w Pietropawłowsku Kamczackim. Na zamieszczonej fotografii, Czulewuł ubrany jest w tradycyjny strój Ewenów, w którym można wyróżnić co najmniej 3 elementy stroju znajdujące się obecnie w syberyjskiej kolekcji Benedykta Dybowskiego w MEK. Są to kapciuch na tytoń (30534/MEK), fartuch (30530/MEK lub 30532/MEK) oraz kaftan irchowy (19108/MEK). Z artykułu wynika, że cała kolekcja strojów i akcesoriów łomuckich (eweńskich) została pozyskana przy okazji opisanego w artykule transferu reniferów, w którym czynny udział brał uwieczniony na zdjęciach Gawryło Czulewuł.

Para obuwia wykonana z miękkiego futra renifera (bądź jelenia), z tzw. łapek reniferowych. Podeszwa z wyprawionej, pozbawionej włosia i specjalnie spreparowanej skóry, obecnie sztywna i twarda (zeschnięta). Cholewki wysokie, siegające kolan, posiadają z tyłu skórzane rzemienie do zawiązywania (mocowania) wokół łydki. Podbicie oraz górna część cholewek bogato zdobiona naszywanymi aplikacjami z barwionych paciorków szklanych w kolorach; białym, niebieskim i czarnym. sama górna krawędź cholewek irchowa (skóra bez włosia), ozdobiona wyszywaniem - aplikacjami z nici i skóry.

Element tradycyjnego stroju kobiet Ewenów. Wykonane z miękkiego futra renifera (bądź jelenia), z tzw. łapek reniferowych. Podeszwa z wyprawionej, pozbawionej włosia i specjalnie spreparowanej skóry, obecnie sztywna i twarda (zeschnięta). Cholewki wysokie, sięgające kolan, posiadają z tyłu skórzane rzemienie do zawiązywania (mocowania) wokół łydki. Podbicie oraz górna część cholewek bogato zdobiona naszywanymi aplikacjami z barwionych paciorków szklanych w kolorach; białym, niebieskim i czarnym. sama górna krawędź cholewek irchowa (skóra bez włosia), ozdobiona wyszywaniem - aplikacjami z nici i skóry. Podobne dekoracje, stosownie do typu odzieży, ozdabiały również czapki, rękawice, fartuchy, tzw. nagrudniki (napierśniki) oraz kaftany noszone przez Ewenów.

Przekaz MNK do MEK w 1964 roku (obiekt ze zbiorów dawnego MTP).

Fartuch, część odświętnej odzieży kobiecej i/lub męskiej.  Wykonany ze skóry z kamusa (łap reniferowych), miejscami z futrem. Dekoracyjne obszycia z ciemnego futra pochodzą z futra sobola(?). Dolna krawędź zakończona frędzlami z naciętej skóry irchowej – zasadniczego materiału, z którego został wykonany fartuch. Dłuższe włosie wzdłuż dolnej krawędzi pochodzić może z niedźwiedzia, krótsze, barwione w ochrze z zająca i być może z sobola. Środkowa część fartucha wykonana z kamusa. Brązowe wstawki – dekoracje ze skóry renifera częściowo barwionej w ochrze.
Na karcie magazynowej zapisany dawny nr inw: MTP 14 160  wraz z informacją, że obiekt  pochodzi z roku 1880.

Informacja pozyskana od dr Ericha Kastena z Kulturstiftung Sibirien ze Fürstenbergu (Niemcy), podczas wizyty studyjnej w MEK, w dniu 28.02.2018 roku: Drobne, wąskie paski brązowo – jasno brązowe pomiędzy paciorkami, pochodzą ze skóry z szyi renifera. Wzór narracyjny, biało-czarne paciorki oznaczają renifery (karawanę reniferów), niebieskie oznaczają niebo i rzekę.

W artykule „Próba pomyślna przesiedlenia renów z Kamczatki na wyspę Beringa morza Kamczackiego”, opublikowanym w Pamiętniku Fizjograficznym, Tom XXV, 1918 rok, na tab. III znajdują się 2 fotografie przedstawiające Łomuta (Ewena) Gawryło Czulewuła. Był to pomocnik i jednocześnie „informator” Dybowskiego w operacji nawiązania kontaktów z koczującymi na płn. Kamczatki Łomutami (Ewenemi) oraz osoba nadzorująca transport stada renów do portu w Pietropawłowsku Kamczackim. Na zamieszczonej fotografii, Czulewuł ubrany jest w tradycyjny strój Ewenów, w którym można wyróżnić co najmniej 3 elementy stroju znajdujące się obecnie w syberyjskiej kolekcji Benedykta Dybowskiego w MEK. Są to kapciuch na tytoń (30534/MEK), fartuch (30530/MEK lub 30532/MEK) oraz kaftan irchowy (19108/MEK). Z artykułu wynika, że cała kolekcja strojów i akcesoriów łomuckich (eweńskich) została pozyskana przy okazji opisanego w artykule transferu reniferów, w którym czynny udział brał uwieczniony na zdjęciach Gawryło Czulewuł.

Fartuch, część odświętnej odzieży kobiecej i/lub męskiej.  Wykonany ze skóry z futrem z kamusa (łap reniferowych), obszycia z ciemnego futra pochodzą z futra sobola(?) Dłuższe włosie wzdłuż dolnej krawędzi pochodzić może z niedźwiedzia, krótsze, barwione w ochrze z zająca i być może z sobola. Środkowa część fartucha wykonana z tzw. kamusa, czyli skóry z łap (nóg) renifera.. Brązowe wstawki – dekoracje ze skóry renifera częściowo barwionej w ochrze. Drobne, wąskie paski brązowo – jasno brązowe pomiędzy paciorkami, pochodzą ze skóry z szyi renifera.

Informacja pozyskana od dr Ericha Kastena z Kulturstiftung Sibirien ze Fürstenbergu (Niemcy), podczas wizyty studyjnej w MEK, w dniu 28.02.2018: Wzór narracyjny, biało-czarne paciorki oznaczają renifery (karawanę reniferów), niebieskie oznaczają niebo i rzekę. 
Na karcie magazynowej zapisany dawny nr inw: MTP 14 160 wraz z informacją, że obiekt  pochodzi z roku 1880.
W artykule „Próba pomyślna przesiedlenia renów z Kamczatki na wyspę Beringa morza Kamczackiego”, opublikowanym w Pamiętniku Fizjograficznym, Tom XXV, 1918 rok, na tab. III znajdują się 2 fotografie przedstawiające Łomuta (Ewena) Gawryło Czulewuła. Był to pomocnik i jednocześnie „informator” Dybowskiego w operacji nawiązania kontaktów z koczującymi na płn. Kamczatki Łomutami (Ewenemi) oraz osoba nadzorująca transport stada renów do portu w Pietropawłowsku Kamczackim. Na zamieszczonej fotografii, Czulewuł ubrany jest w tradycyjny strój Ewenów, w którym można wyróżnić co najmniej 3 elementy stroju znajdujące się obecnie w syberyjskiej kolekcji Benedykta Dybowskiego w MEK. Są to kapciuch na tytoń (30534/MEK), fartuch (30530/MEK lub 30532/MEK) oraz kaftan irchowy (19108/MEK). Z artykułu wynika, że cała kolekcja strojów i akcesoriów łomuckich (eweńskich) została pozyskana przy okazji opisanego w artykule transferu reniferów, w którym czynny udział brał uwieczniony na zdjęciach Gawryło Czulewuł.

Kaftan wykonany ze skóry z futrem renifera, dolne, ciemniejsze krawędzie obszyte futrem z sobola (?) a krótkie, kępczaste rzędy barwione w ochrze z sierści – futra łap zajęczych. Nietypowe dla tego typu kaftanów jest połączenie rękawic z rękawami i skórzane paski na nadgarstkach. Kaftany stanowiły część klasycznego, eweńskiego stroju zewnętrznego. Opisywany kaftan to typ stroju dziewczęcego(?), używanego - w tej formie, z rękawicami - jako odzież zimowa. 

Zewnętrzną warstwę eweńskich strojów tworzyły rozpinane kaftany (eweński: tety) oraz fartuchy (eweński: nel). Zarówno tety, jak i nel pokryte są ozdobną symboliką. Począwszy od wstawek z łapek zajęczych (umurul), narracyjnego i ozdobnego zarazem pasa z wielobarwnych koralików (tukuryndycie), aż po wszyte w wewnętrzną stronę odzieży kamyczki, tzw. gromowe strzały, pełniące funkcję amuletu. Odzież tę szyto ze skór reniferów, niedźwiedzi, psów i soboli.

Informacja pozyskana od dr Ericha Kastena z Kulturstiftung Sibirien ze Fürstenbergu (Niemcy), podczas wizyty studyjnej w MEK, w dniu 28.02.2018: Dekoracje z paciorków są narracyjne, mogą przedstawiać twarze(?), biało-czarne tworzące pary paciorki przedstawiają pary reniferów, niebieskie pasy to rzeka i niebo. Dekoracje skórzane ze skóry licowej z przodu typowe dla Ewenów – sekwencje geometrycznych pasów. Bogate zdobienia i dekoracyjny charakter kaftana, wskazują, że używany był jako odzież odświętna. 
Na karcie magazynowej zapisany dawny nr inw: MTP 14 160 V 182 wraz z informacją, że obiekt  pochodzi z roku 1880.

Kaftan wykonany ze skór renifera, dolne, ciemniejsze krawędzie z futra sobola (?), krótkie kępczaste i barwione w ochrze rzędy z sierści pochodzą z futra łap zajęczych. Dekoracje z barwnych paciorków szklanych, naszywanych na zewnętrzną powierzchnie kaftana. Od wewnętrznej strony, w trzech miejscach przy dolnej krawędzi znajdują się zaszyte małe kieszonki, w których w każdej znajduje się po 1 płaskim kamieniu z tufu wulkanicznego. Kaftan rozpinany - część kobiecego stroju, używanego w różnych porach roku (zima, wiosna, nawet lato).

Zewnętrzną warstwę eweńskich strojów tworzyły rozpinane kaftany(eweński: tety) oraz fartuchy(eweński: nel). Zarówno tety, jak i nel pokryte są ozdobną symboliką. Począwszy od wstawek z łapek zajęczych (umurul), narracyjnego i ozdobnego zarazem pasa z wielobarwnych koralików (tukuryndycie), aż po wszyte w wewnętrzną stronę odzieży kamyczki, tzw. gromowe strzały, pełniące funkcję amuletu. Odzież tę szyto ze skór reniferów, niedźwiedzi, psów i soboli.

Informacja pozyskana od dr Ericha Kastena z Kulturstiftung Sibirien ze Fürstenbergu (Niemcy), podczas wizyty studyjnej w MEK w dniu 28.02.2018 r: Wzory z paciorków szklanych są narracyjne, mogą przedstawiać twarze(?), biało-czarne tworzące pary paciorki przedstawiają pary reniferów, niebieskie pasy to rzeka i niebo. Nie występujący w tym przypadku w dekoracjach czerwony kolor paciorków oznaczać może świt (lub zachód słońca). Dekoracje skórzane ze skóry licowej z przodu typowe dla Ewenów – sekwencje geometrycznych pasów. Podwójny ogon wykonany z łączonych łapek zajęczych. Końcówki być może z futra sobola. Całość bardzo bogata i dekoracyjna, typ odzieży odświętnej. 

Na karcie magazynowej zapisana informacja, że obiekt przekazany został z MNK do MEK w 1964 roku. Dar B. Dybowskiego (do MTP) W 1880r.

W zbiorach REM w Petersburgu, w magazynach Działu Syberii i Dalekiego Wschodu, pośród wielu podobnych kobiecych kaftanów eweńskich, znajduje się tylko 1 kaftan ze śladami po występujących na obiektach MEK, wszytych od wewnętrznej strony „kieszonek”, w których znajdują się (w obiektach MEK) płaskie kamienie (w obiektach REM - brak). Wg specjalistów z REM są to kieszonki na tzw. „modniki”, czyli obciążniki, by odzież dobrze leżała.
Inne uwagi: zastosowany w dekoracjach kolor biały u Czukczów uznawany był za żałobny, a u Ewenków  - nie.

Czaprak pod siodło na renifera wykonany ze skóry z futrem. Na krawędziach czapraka długie, brązowe włosie. Czaprak zszyty jest z płatów skóry, ozdobionych w miejscu przewężenia 4 kwadratowymi łatami z płótna fabrycznego, z których jedna jest w kolorze niebieskim. 

Informacja pozyskana od dr Ericha Kastena z Kulturstiftung Sibirien ze Fürstenbergu (Niemcy), podczas wizyty studyjnej w MEK  w dniu 28.02.2018): Ewenowie używają czapraków pod siodło, ponieważ inaczej siodło mogłyby okaleczyć grzbiet zwierzęcia. Współczesne derki (siodła) są proste i czysto praktyczne. Obiekt znajdujący się w kolekcji w MEK wygląda na czaprak o ceremonialnym/świątecznym przeznaczeniu, nie do codziennego użytku (np. na święto – wyścigi reniferów). Rzadkość, unikat.

Do obiektu zachowała się stara metka MTP z zapisem: „Czaprak pod siodło reniferowe z Kamczatki, ze zbiorów Dr. B. Dybowskiego”. Na karcie magazynowej obiektu zapisany został dawny nr inw.: MTP 6486 VE 5