PL EN
Ustawienia prywatności
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Aby uzyskać więcej informacji i spersonalizować swoje preferencje, kliknij „Ustawienia”. W każdej chwili możesz zmienić swoje preferencje, a także cofnąć zgodę na używanie plików cookie 
na poniższej stronie.
Polityka prywatności
*Z wyjątkiem niezbędnych

menu

Kolekcja syberyjska – nowe spojrzenie

Cecylia Chrzanowska

1861–1918
T T
Cecylia Chrzanowska (z domu Gilewicz, ur. 1861–18.12.1918 roku w Warszawie), córka Polaka i Gruzinki. Dzieciństwo i młodość spędziła w Tyflisie (obecne Tbilisi). Tam też poznała swojego przyszłego męża, Pawła Chrzanowskiego (1864–1914), późniejszego generała, wieloletniego sędziego wojskowego w armii carskiej. Pomimo wychowania na obczyźnie Paweł Chrzanowski pozostał gorliwym Polakiem, znanym ze swych religijnych poglądów i patriotycznych uczuć. Cecylia towarzyszyła mężowi w podróżach służbowych po Imperium Rosyjskim, na dłużej przebywali m. in. w Kraju Zakaspijskim, Taszkiencie, Władywostoku. Razem też, prywatnie odbyli kilka podróży po Europie, których celem pozostawały Włochy. 

Po odejściu męża ze służby w armii rosyjskiej, Chrzanowscy wraz z 4 dzieci na stałe osiedli w Warszawie. Tu przyczynili się m.in. do powstania podówczas pierwszej i jedynej prywatnej szkoły średniej na prawach państwowych z polskim językiem wykładowym (późniejszego Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego, obecnego XVIII Liceum Ogólnokształcące im. Jana Zamoyskiego w Warszawie). Jak się wydaje, po powrocie do ojczyzny, Cecylia nie zaprzestała zbierackiej pasji, gdyż w kolekcji znalazło się też wiele przykładów z różnych regionów znajdującej się pod zaborami Polski. Niewątpliwie, przez cały czas pobytu w Rosji a później i w Warszawie, korzystała również z zakupów poczynionych w podróżach przez Pawła Chrzanowskiego. U progu odzyskania niepodległości, po śmierci męża w 1914 roku, powodowana koniecznością utrzymania i wychowania czwórki dzieci, Cecylia Chrzanowska zmuszona została do wyprzedaży części majątku. Tą drogą, liczącą ponad 900 obiektów unikatową kolekcję pozyskało w 1917 roku krakowskie Muzeum Etnograficzne. W liczbie tej znalazło się ponad 500 łyżek z terenów pozaeuropejskich, w tym około 60 z obszarów Syberii i Dalekiego Wschodu.

Łyżki z kolekcji Cecylii Chrzanowskiej to kalejdoskop wielu kultur i narodów Europy, Azji i Afryki. Są wśród nich również łyżki pochodzące od rdzennych narodów Syberii i Dalekiego Wschodu,  osiedlonych na tych obszarach Rosjan oraz pozyskane od katorżników – zesłańców. Kolekcja jest bardzo zróżnicowana: są wśród nich łyżki wykonane z drewna, z kości, rogu i metalu, używane jako sztućce lub posiadające wartość ozdoby. Ten pokaźny zbiór wraz z biografią jej twórczyni stanowi intrygujący przykład rozwijanej przez lata osobistej pasji, której efektem było powstanie unikatowej kolekcji o charakterze etnograficznym.  

Bibliografia

XIV Rocznik MEK, Zbiory Pozaeuropejskie, Kraków 1998
http://muzea.malopolska.pl/obiekty/-/a/26822/1128124
https://pl.wikipedia.org/wiki/Pawe%C5%82_Chrzanowski

Nekrolog Cecylii Chrzanowskiej, grobowiec Cecylii i Pawła Chrzanowskich na Powązkach w Warszawie oraz archiwalna fotografia gen. Pawła Chrzanowskiego

Powiązane obiekty

Łyżka

Drewniana łyżka o podłużnej, spiczastej czarce i rzeźbionym trzonku. Na trzonku napis w cyrylicy: "Giliiaki. t... (nireczytelne) 3130". W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Łyżka wykonana z jednego kawałka kości. Czarka okrągła, trzonek z przewężeniem u nasady, łukowato wygięty. Na trzonku łyżki napis w cyrylicy o treści: "Oroczeni zabajkala iz roga Saxotago Nierczyn. Muz.)" oraz numer: 3404.<br />Łyżka pochodzi z Zabajkala (Daurii) z okolic Nerczyńska. Najprawdopodobniej wykonana z rogu suhaka stepowego (Saiga tatarica). Wyrób Oroczonów zabajkalskich, XIX w. Kolekcja Cecylii Chrzanowskiej. W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Łyżka wykonana z jednego kawałka rogu. Czarka podłużna, trzonek krótki, zakończony płaskim "guzem" z otworem w środku. Na wewnętrznej stronie czarki napis w cyrylicy: "Czukczi (przekreślony) - Koriaki Anadyr 3553" <br />Kolekcja Cecylii Chrzanowskiej. W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Łyżka wykonana z jednego kawałka drewna. Czarka podłużna, trzonek krótki. Trzonek posiada nawiercony otwór i jest lekko wyszczerbiony na krawędzi. Na trzonku łyżki napis w cyrylicy o treści: "Czukczi Anadyr" oraz numer: 3143<br />Kolekcja Cecylii Chrzanowskiej. W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Łyżka wykonana z jednego kawałka drewna. Czarka podłużna, trzonek długi, rozszerzony i płaski na końcu. W miejscu przewężenia, ślady po klejeniu. Czarka lekko wyszczerbiona na krawędzi. Na trzonku łyżki napis w cyrylicy o treści: "Tunguzskaja Zabajkalskaja Obł.” oraz numer: 3417<br />Kolekcja Cecylii Chrzanowskiej. W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Łyżka wykonana z jednego kawałka drewna. Czarka podłużna, trzonek długi, płaski. Na trzonku łyżki napis w cyrylicy o treści: "6306 Tunguskija Zabajkalsk. Obł.” <br />W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Czarka miseczkowata, wydłużona, zwężająca się ku końcowi. Trzonek krótki, przy zakończeniu otwór okrągły, całość w kolorze naturalnego drewna, jasnobrązowa. Na trzonku napis cyrylicą: "Czukczi Anadyr 3526"<br />W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Łyżka - czarka bez trzonka o miseczkowatym kształcie. Z jednej strony wyraźny, szpiczasty występ, przy którym znajduje się otwór. Na wypukłej, spodniej stronie czarki napis cyrylicą: "Czukczi Anadyr 3556"<br /> W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Czarka miseczkowata, zagłębiona, brzeg w  kształcie trzech "zębów". Trzonek zwężony przy nasadzie rozszerza się ku końcowi. Na trzonku napis cyrylicą: "Czukczi Anadyr 4033"<br /> W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Czarka okrągła, głęboka, zakończona drobnym szpicem - wylewką. Trzonek długi, w przekroju czworokątny, lekko spłaszczony ku końcowi. Trzonek zakończony ozdobnym, płaskim, zakończonym do szpica rozszerzeniem, pokrytym dekoracjami rzeźbiarskimi. Na środkowej części trzonka napis cyrylicą: "mimpiej". Łyżka do potraw płynnych. <br />W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Czarka duża, płaska, owalna. Trzonek przy nasadzie wygięty łukowato ku górze pionowo biegnącym przez środek żeberkiem.. W dalszej części trzonek płaski, zwężający się ku zakończeniu. Czubek trzonka zwieńczony stożkiem. Zewnętrzna (górna) strona trzonka ozdobiona rytym ornamentem. Na spodniej (dolnej) stronie trzonka napis cyrylicą: "3371 Oroczienskaja".<br />W zbiorach MEK od 1917 roku.<br />W XIX wieku na terenach Zabajkala (Daurii), mieszkających tam Ewenków nazywano/określano Oroczenami (Oroczonami).<br /><br />Informacja pozyskana od dr Ludmiły I. Missonowej  z Instytutu Etnologii i Antropologii RAN w Moskwie, podczas wizyty studyjnej w MEK  w dniu 18.09.2019 roku: Łyżka opisana jako „Oroczenskaja” posiada dekoracje w postaci zdobień rytych na trzonku, które charakterystyczne są dla Ajnu (Ajnów). Pomiędzy Ajnami, Ultami (Orokami) oraz Niwhami istniał obyczaj wspólnego świętowania cyklicznego, dorocznego tzw. święta niedźwiedzia. Wówczas też dochodziło do „wymiany” (zapożyczeń) samych rzeczy jak i „przejmowania” motywów zdobniczych pomiędzy w/w grupami. Stąd też, łyżki opisane przez Cecylie Chrzanowską jako należące do Giliaków (Niwhów) nie wykluczają ich pierwotnego przynależenia do kultury Ajnu (Ajnów).

Łyżka

Czarka wrzecionowatego kształtu, płytka. Trzonek u nasady okrągły przechodzi w dalszej rozszerzającej się części, w płaski. Samo zakończenie trzonka owalne. Na spodnie (dolnej) stronie trzonka napis w alfabecie łacińskim: "3277 Sachaline"<br />W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Łyżka wykonana z jednego kawałka kości - piszczela. Czarka płaska, okrągła, głęboka. Trzonek płaski, łukowato wygięty ku dołowi zakończony zaokrągleniem. Powyżej nasady trzonka, wyraźne rozszerzenie.&nbsp;Na spodniej (dolnej) stronie trzonka napis cyrylicą: "3530 Oroczienskaja".&nbsp;W zbiorach MEK od 1917 roku.<br> W XIX wieku na terenach Zabajkala (Daurii), mieszkających tam Ewenków nazywano/określano Oroczenami (Oroczonami).<br>&nbsp;

Łyżka

Łyżka wykonana z jednego kawałka kości. Czarka o kształcie zbliżonym do łopatki o zaokrąglonych krawędziach. Trzonek wąski, łukowato wygięty ku górze, zakończony ozdobą w postaci kółka z drugim, wewnętrznym kółkiem połączonym 3 mostkami z kółkiem zewnętrznym. Na spodniej (dolnej) stronie trzonka napis cyrylicą: "Koriackaja 4050".<br /> W zbiorach MEK od 1917 roku.<br /><br />

Łyżka

Łyżka wykonana z jednego kawałka kości. Czarka o kształcie zbliżonym do łopatki o owalnym kształcie. Trzonek wąski, łukowato wygięty ku górze, zakończony ozdobą w postaci kółka. Na wierzchniej (górnej) stronie trzonka napis cyrylicą: "Czukczi Anadyr". Na spodniej stronie czarki wyraźne otwory - ślady po żerowaniu szkodników.<br /> W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Łyżka wykonana z jednego kawałka kości. Czarka o sercowatym kształcie, dno płaskie, krawędzie czarki lekko wygięte ku górze. Trzonek płaski, ustawiony niemal prostopadle do czarki, z lekkim odchyleniem. Na spodniej (dolnej) stronie trzonka napis cyrylicą: "3140 Oroczienskaja Nerczyńsk".<br /> W zbiorach MEK od 1917 roku.<br /> W XIX wieku na terenach Zabajkala (Daurii), mieszkających tam Ewenków nazywano/określano Oroczenami (Oroczonami).

Łyżka

Czarka o kształcie sercowatym, skierowanym szpicem ku przodowi. Trzonek łukowato wygięty ku górze zakończony w formie ząbka. Przy nasadzie trzonka, wyraźne wcięcie - przewężenie.<br />Na wierzchniej (górnej) stronie trzonka napis cyrylicą: "3109 (<em>słowo nieczytelne</em> dikogo barana. Ochockoj okrug (<em>dalsze 2 słowa nieczytelne</em>)"<br /> W zbiorach MEK od 1917 roku.<br /> W XIX wieku na terenach Zabajkala (Daurii) oraz Dalekiego Wschodu, mieszkających tam Ewenków nazywano/określano Oroczenami (Oroczonami).

Łyżka

Łyżka wykonana z jednego kawałka kości. Czarka okrągła, płaska. Trzonek przy nasadce lekko wygięty ku górze, dalej prosty, płaski. Na spodniej (dolnej) stronie trzonka napis cyrylicą: "4025 Oroczeni Zabajkalia". W zbiorach MEK od 1917 roku.<br /> W XIX wieku na terenach Zabajkala (Daurii), mieszkających tam Ewenków nazywano/określano Oroczenami (Oroczonami).

Łyżka

Łyżka wykonana z jednego kawałka kości. Czarka elipsowata, płytka. Trzonek płaski, łukowato wygięty ku górze, przy nasadce wyraźnie zwężony. Na wierzchniej (górnej) stronie trzonka napis cyrylicą: "4030 Oroczenskaja". W zbiorach MEK od 1917 roku.<br /> W XIX wieku na terenach Zabajkala (Daurii), mieszkających tam Ewenków nazywano/określano Oroczenami (Oroczonami).

Łyżka

Czarka o muszelkowatym kształcie zakończonym lekkim szpicem skierowanym ku dołowi. Trzonek przy nasadzie mocno wygięty ku górze, dalej prosty, płaski, zakończony półokrągło. Na spodniej (dolnej) stronie trzonka napis cyrylicą: "Sibirskaja kucharnoj raban(?) dep. Gorskoj na bieriegach Ingody 3187”. W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

<div style="text-align: justify;">Łyżka wykonana w jednym kawałku drewna. Czarka w kształcie płaskiej łopatki wygiętej ku górze. Czarka bezpośrednio przechodzi w trzonek, który jest pokryty rytymi wzorami dekoracyjnymi w postaci zygzakowatych linii i ukośnych kresek. Łyżka do nakładania/spożywania potraw z ryżu.</div> <div style="text-align: justify;">W zbiorach MEK od 1917 roku.</div> <br /> <div style="text-align: justify;">Informacja pozyskana od dr Ludmiły I. Missonowej  z Instytutu Etnologii i Antropologii RAN w Moskwie, podczas wizyty studyjnej w MEK  w dniu 18.09.2019 roku: Ozdoby charakterystyczne są dla Ajnu (Ajnów). Na Sachalinie, pomiędzy Ajnami, Ultami (Orokami) oraz Niwhami istniał obyczaj wspólnego świętowania cyklicznego, dorocznego tzw. święta niedźwiedzia. Wówczas też dochodziło do „wymiany” (zapożyczeń) samych rzeczy jak i „przejmowania” motywów zdobniczych pomiędzy w/w grupami. Stąd też, łyżki opisane przez Cecylię Chrzanowską jako należące do Giliaków (Niwhów) nie wykluczają ich pierwotnego przynależenia do kultury Ajnu (Ajnów) i vice versa. </div>

Łyżka

Łyżka wykonana z dwóch łączonych elementów - owalnej, płaskiej czarki i krótkiego trzonka wykonanego z kawałka kości. Elementy połączone 4 metalowymi "nitami". W trzonu przy krawędzi wycięty trójkątny otwór. Na dnie czarki napis cyrylicą: "Czukczi Anadyr 4060"<br /> W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

<div style="text-align: justify;">Czarka duża, ,płaska o owalnym kształcie. Trzonek przy nasadzie wąski, o przekroju owalnym, dalej szerszy, płaski. Wierzchnia (górna) strona trzonka pokryta rzeźbionym ornamentem dekoracyjnym. Końcówka trzonka w postaci wypustki. Na spodniej (dolnej) stronie trzonka napis cyrylicą: "Gilskaja Michil 3480". W zbiorach MEK od 1917 roku.<br /><br /></div> <div style="text-align: justify;">Informacja pozyskana od dr Ludmiły I. Missonowej  z Instytutu Etnologii i Antropologii RAN w Moskwie, podczas wizyty studyjnej w MEK  w dniu 18.09.2019 roku: Łyżka posiada dekoracje w postaci zdobień rytych na trzonku, których kształty i motywy, charakterystyczne są dla Ajnu (Ajnów). Pomiędzy Ajnami, Ultami (Orokami) oraz Niwhami istniał obyczaj wspólnego świętowania cyklicznego, dorocznego tzw. święta niedźwiedzia. Wówczas też dochodziło do „wymiany” (zapożyczeń) samych rzeczy jak i „przejmowania” motywów zdobniczych pomiędzy w/w grupami.</div>

Łyżka

<div style="text-align: justify;">Czarka dużą,  płaska i płytka, o owalnym kształcie. Trzonek przy nasadzie węższy, łukowato wygięty ku górze, z wyraźnym, biegnącym przez środek żeberkiem. Dalsza część trzonka płaska, ozdobiona po bokach wcięciami i wypustkami. Zakończenie w postaci kółka z otworem wewnątrz - w obecnym stanie odłamane. Na spodniej (dolnej) stronie trzonka napis cyrylicą: "typ giliackaja".</div> <div style="text-align: justify;">W zbiorach MEK od 1917 roku.<br /><br />Informacja pozyskana od dr Ludmiły I. Missonowej  z Instytutu Etnologii i Antropologii RAN w Moskwie, podczas wizyty studyjnej w MEK  w dniu 18.09.2019 roku: Łyżka posiada dekoracje w postaci zdobień rytych na trzonku, których kształty i formy charakterystyczne są dla Ajnu (Ajnów). Pomiędzy Ajnami, Ultami (Orokami) oraz Niwhami istniał obyczaj wspólnego świętowania cyklicznego, dorocznego tzw. święta niedźwiedzia. Wówczas też dochodziło do „wymiany” (zapożyczeń) samych rzeczy jak i „przejmowania” motywów zdobniczych pomiędzy w/w grupami.</div>

Łyżka

<div style="text-align: justify;">Łyżka wykonana w jednym kawałku drewna. Czarka w kształcie płaskiej łopatki wygiętej ku górze. Czarka bezpośrednio przechodzi w trzonek, który jest pokryty rytymi dekoracjami w postaci migdałowatych wzorów i ukośnych kresek. Na spodzie (dnie) czarki napis cyrylicą: "Po ajnsku  sorompie ( .... - nieczytelnne) riża Sachalin, wostocznoj bierieg Manue". <br />Łyżka do podawania/spożywania potraw z ryżu. W zbiorach MEK od 1917 roku.</div> <br /> <div style="text-align: justify;">Informacja pozyskana od dr Ludmiły I. Missonowej  z Instytutu Etnologii i Antropologii RAN w Moskwie, podczas wizyty studyjnej w MEK  w dniu 18.09.2019 roku: Ozdoby na trzonku charakterystyczne są dla Ajnu (Ajnów). Pomiędzy Ajnami, Ultami (Orokami) oraz Niwhami istniał obyczaj wspólnego świętowania cyklicznego, dorocznego tzw. święta niedźwiedzia. Wówczas też dochodziło do „wymiany” (zapożyczeń) samych rzeczy jak i „przejmowania” motywów zdobniczych pomiędzy w/w grupami. Stąd też, łyżki opisane przez Cecylie Chrzanowską jako należące do Giliaków (Niwhów) nie wykluczają ich pierwotnego przynależenia do kultury Ajnu (Ajnów). I vice versa.</div>

Łyżka

<div style="text-align: justify;">Łyżka składana. Czarka płaska, przód ścięty do szpica. Trzonek przy nasadzie wąski, w przekroju owalny, dalej szerszy, składany na zawiasie. Zewnętrzna strona trzonka zdobiona dekoracyjnym ornamentem rytym. Na spodniej stronie trzonka wyryty rok ""1896" oraz wyrzeźbiona mała figurka niedźwiedzia. Na spodniej stronie trzonka również napis w cyrylicy: "3943 giliaki (... - dalej nieczytelny). W zbiorach MEK od 1917 roku.</div> <br /> <div style="text-align: justify;">Informacja pozyskana od dr Ludmiły I. Missonowej  z Instytutu Etnologii i Antropologii RAN w Moskwie, podczas wizyty studyjnej w MEK  w dniu 18.09.2019 roku: Łyżka z wyrytym napisem – rokiem 1896. Niezwykle rzadki, unikatowy typ składanej łyżki (podróżnej?), ozdobionej miniaturową rzeźbą niedźwiedzia na spodniej stronie trzonka. Łyżka posiada dekoracje w postaci zdobień rytych na trzonku, które charakterystyczne są dla Ajnu (Ajnów). Pomiędzy Ajnami, Ultami (Orokami) oraz Niwhami istniał obyczaj wspólnego świętowania cyklicznego, dorocznego tzw. święta niedźwiedzia. Wówczas też dochodziło do „wymiany” (zapożyczeń) samych rzeczy jak i „przejmowania” motywów zdobniczych pomiędzy w/w grupami.</div>

Łyżka

Czarka płaska, przód ścięty do szpica. Trzonek przy nasadzie wąski, w przekroju owalny, dalej szerszy. Zewnętrzna strona trzonka zdobiona dekoracyjnym ornamentem rytym w postaci zawijanych linii, "palców" i motywów roślinnych. Trzonek zakończony ażurową rzeźbą dwóch splecionych węży. Na spodniej stronie trzonka napis w cyrylicy: "4034 Giliackaja c. Mongoly na Amur". W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Czarka płaska, przód ścięty do szpica. Trzonek przy nasadzie wąski, w przekroju owalny, dalej szerszy, składany na zawiasie. Zewnętrzna strona trzonka zdobiona dekoracyjnym ornamentem rytym w postaci przeplatających się linii. Na spodniej stronie trzonka napis w cyrylicy: "c. Mihil Giliaki" oraz nr: 3208. W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Czarka o kształcie okrągłej, głębokiej miseczki. Trzonek prosty, w przekroju walcowaty, poniżej zakończenia posiada od strony spodniej wycięty "ząb". Na spodniej stronie trzonka napis w cyrylicy: "Buriatskaja Zabajkale" oraz numer:3549. W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Czarka o muszelkowatym kształcie z obydwu stron półkoliście zakończona. Trzonek łukowato wygięty ku górze, końcówka trzonka zagięta w dół. <br />Na spodniej stronie trzonka napis w cyrylicy: "Bierieg Ola na Ohotskoj Morie" oraz numer:3422.       W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Czarka wąska w kształcie wydłużonego prostokąta o zaokrąglonych krawędziach. Trzonek prosty, przy końcu nawiercony otwór, przez który przewleczony i przewiązany jest rzemień.<br />W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Czarka owalna, płaska, brzegi wygięte ku górze. Trzonek prosty, przy końcu nawiercony owalny otwór. W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Czarka owalna, płaska, brzegi wygięte ku górze. Trzonek prosty, przy końcu nawiercony owalny otwór. Na spodniej stronie trzonka napis cyrylicą: "Czukczi Anadyr" oraz numer 3134.W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Czarka owalna, płaska, brzegi lekko wygięte ku górze. Trzonek prosty, przy końcu rozszerzający się z nawierconym owalnym dużym otworem. Na wierzchniej stronie trzonka napis cyrylicą: "Czukczi Anadyr" oraz numer 3946.W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Czarka prostokątna, płaska, brzegi lekko zaokrąglone wygięte ku górze. Trzonek prosty, przy końcu rozszerzający się z nawierconym sercowatym dużym otworem. Na wierzchniej stronie trzonka napis cyrylicą: "Koriackaja" oraz numer 3945.W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Czarka owalna, płaska, zwężająca się ku nasadzie trzonka. Trzonek prosty, przy końcu zwężający się, zakończony szpicem. Przy nasadzie trzonka wystające po obydwu stronach prostopadłe , krótkie ramiona powyżej których znajduje się nawiercony na  wylot otwór. Na spodniej stronie trzonka napis w cyrylicy:  "Czukczi Anadyr" oraz numer 3456.W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Czarka łopatkowata, płaska, zwężająca się ku nasadzie trzonka. Trzonek prosty, zakończony zaokrągleniem. Przy nasadzie trzonka wystają po obydwu stronach prostopadłe, krótkie ramiona. Przy końcu trzonka znajduje się nawiercony na wylot otwór przez który przewleczony i przewiązany jest skręcony, krótki rzemień. Na spodniej stronie trzonka zatarte ślady napisów w cyrylicy oraz numer 3605 M.N.W.Najprawdopodobniej wyrób Czukczów (analogia: łyżka 20922/MEK)W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Duża łyżka - typ chochli. Czarka okrągła, płytka. Trzonek krótki, szeroki z wcięciami po bokach. Czarka widocznie uszkodzona, z ubytkami drewna na krawędziach, klejona. Na spodniej stronie trzonka numer 3643 oraz mała metka - znaczek z numerem 385, na spodzie czarki czerwoną farbą naniesiony numer 354. W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Łyżka kształtem przypominająca wiosło. Czarka prostokątna, rozszerzająca się ku przodowi, przechodzi bezpośrednio w trzonek, który jest wąski przy nasadzie. Do połowy długości trzonek o przekroju koła, dalej płaski, szerszy, zakończony spiczasto. Około połowy czarki i cały trzonek ozdobiony rytymi, ukośnymi liniami.&nbsp;Na spodniej stronie trzonka napis w cyrylicy: "Haidu (dlia kaszy) .... (słowo nieczytelne) Amura Giliackaja - gołobkaja" oraz numer: 4042. W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Czarka duża, głęboka, brzeg wylewu od strony trzonka szerszy, zwężający się ku przodowi. Trzonek przy nasadzie wąski, dalej łukowato wygięty ku górze i znacznie spłaszczony. Na spodniej stronie trzonka napis w cyrylicy: "Sahalin. Korsakowskaja katorga"

Łyżka

<div style="text-align: justify;">Czarka owalna, płaska. Trzonek przy nasadzie wąski, łukowato wygięty ku górze, dalej szerszy, płaski. Końcówka trzonka podniszczona - ubytek drewna.Trzonek i częściowo czarka zdobione są rytym ornamentem dekoracyjnym. Na spodniej stronie trzonka napis w cyrylicy: "Giliaki .. .......... (nieczytelne) tatarskogo prieguba" oraz numer: 3259. W zbiorach MEK od 1917 roku.<br /><br /></div> <div style="text-align: justify;">Informacja pozyskana od dr Ericha Kastena z Kulturstiftung Sibirien ze Fürstenbergu (Niemcy), podczas wizyty studyjnej w MEK  w dniu 28.02.2018 roku: Łyżka posiada dekoracje w postaci zdobień rytych na trzonku, których kształty charakterystyczne są dla Ajnu (Ajnów). Pomiędzy Ajnami, Ultami (Orokami) oraz Niwhami na Sachalinie istniał obyczaj wspólnego świętowania cyklicznego, dorocznego tzw. święta niedźwiedzia. Wówczas też dochodziło do „wymiany” (zapożyczeń) samych rzeczy jak i „przejmowania” motywów zdobniczych pomiędzy w/w grupami. Stąd też, łyżki opisane przez Cecylie Chrzanowską jako należące do Giliaków (Niwhów) nie wykluczają ich pierwotnego przynależenia do kultury Ajnu (Ajnów). </div>

Łyżka

Czarka płaska, wrzecionowata, od spodu wyraźne, wypukłe żeberko. Trzonek przy nasadzie wygięty łukowato ku górze, wąski, czworoboczny w przekroju, zwężający się ku końcowi, pokryty rytym ornamentem.&nbsp;W zbiorach MEK od 1917 roku.<br>W XIX wieku na terenach Zabajkala (Daurii), mieszkających tam Ewenków nazywano/określano Oroczenami (Oroczonami).<br>

Łyżka

Czarka płaska, przód ścięty do szpica. Trzonek przy nasadzie wąski, w przekroju spłaszczony, dalej szerszy. Zewnętrzna strona trzonka płaska, boki z szeregiem ząbków - wcięć. Trzonek zakończony karbowanym szpicem. Na spodniej stronie trzonka napis w cyrylicy: "Troickoje Giliaki" oraz zatarty, nieczytelny dawny nr. W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Czarka płaska, wrzecionowata, przód ścięty do szpica i wygięty ku górze. Trzonek przy nasadzie wąski, w przekroju spłaszczony, w dalszej części wygięty ku górze. Zewnętrzna strona trzonka płaska, zdobiona rytym ornamentem dekoracyjnym. Trzonek zakończony rzeźbionym szpicem. Na spodniej stronie trzonka napis w cyrylicy: "c. Mihil Giliackaja" oraz dawny numer: 3124. W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

<div style="text-align: justify;">Czarka wrzecionowata, płaska, zdobiona ornamentem zoomorficznym. Trzonek prosty, zdobiony ornamentem geomorficznym. Zakończenie - czubek trzonka wystrugany w postaci łańcuszka z jednym ogniwem w kształcie ażurowej ozdoby (element uszkodzony). Na spodniej stronie trzonka napis w cyrylicy: "Goldskaja" oraz dawny numer: 3121. W zbiorach MEK od 1917 roku.<br /><br /></div> <div style="text-align: justify;">Informacja pozyskana od dr Ludmiły I. Missonowej  z Instytutu Etnologii i Antropologii RAN w Moskwie, podczas wizyty studyjnej w MEK  w dniu 18.09.2019 roku: Łyżka posiada formalne cechy charakterystyczne zarówno dla Nanajów (Goldów) w postaci zdobień trzonka i kształtu czarki jak i charakterystyczne zdobienia dla Ultów (Oroków) w dolnej części trzonka, u nasady czarki (w przewężeniu). <br />Zjawisko przenikania się (zapożyczania) wpływów i motywów zdobniczych charakterystyczne było dla obszaru i kultur Sachalinu jak i Kraju Chabarowskiego/terenów nad Amurem Dotyczy to taklich kultur jak: Ajnu (Ajnowie), Ulty (Ultów, Oroków), Ulczi (Ulczów, Oroczenów), Niwhów (Giliaków) i Nanajów (Goldów).<br /><br /></div>

Łyżka

Czarka płaska, wrzecionowata. Trzonek przy nasadzie wąski, od góry (wierzchniej strony) wyraźne, wypukłe żeberko, zwężający się ku końcowi, płaski. Na spodniej stronie trzonka napis w cyrylicy: "Oroczienskaja iz g Imperatorkoj Gawani" oraz numer: 3394. W zbiorach MEK od 1917 roku.<br /> W XIX wieku na terenach Zabajkala (Daurii), mieszkających tam Ewenków nazywano/określano Oroczenami (Oroczonami).

Łyżka

Czarka płaska, przód ścięty do szpica. Trzonek przy nasadzie wąski, w przekroju spłaszczony, dalej szerszy. Zewnętrzna strona trzonka płaska, boki gładkie, zakończony prostokątnie. Na wierzchniej stronie trzonka napis w cyrylicy: "Giliaki c. Troickoje", na spodniej stronie trzonka napis: "Troickoje" oraz dawny numer: 3388. W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Czarka wrzecionowata, płaska, zdobiona 3 przecinającymi się wypukłymi żeberkami, tworzącymi na czarce 6 pól. Trzonek prosty, zdobiony ornamentem abstrakcyjnym. Zakończenie - czubek trzonka w postaci zwężającego się szpica o falistych krawędziach . Na spodniej stronie trzonka napis w cyrylicy: "Goldskaja Habarowsk" oraz dawny numer: 4057. W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Czarka płaska, przód ścięty do szpica, przez środek wyraźne wypukłe żeberko dzielące czarke na dwie równe części. Trzonek przy nasadzie wąski, w przekroju spłaszczony, dalej szerszy. Zewnętrzna strona trzonka płaska, boki z szeregiem ząbków - wcięć. Trzonek zakończony trójpalczastym szpicem. Na spodniej stronie trzonka napis w cyrylicy: "Troickoje Giliaki" oraz  dawny numer: 3620 W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

<div style="text-align: justify;">Czarka płaska, wrzecionowata. Trzonek przy nasadzie wąski, od góry (wierzchniej strony) wyraźne, wypukłe żeberko, zwężający się ku końcowi, płaski. Zakończenie trzonka w kształcie szpica o karbowanych krawędziach, zakończonego kulką. Na spodniej stronie trzonka częściowo nieczytelny napis w cyrylicy: " b.. K...... Oroczon" oraz numer: 3273. W zbiorach MEK od 1917 roku.<br /><br /></div> <div style="text-align: justify;">W XIX wieku na terenach Zabajkala (Daurii), mieszkających tam Ewenków nazywano/określano Oroczenami (Oroczonami).<br /><br /></div> <div style="text-align: justify;">Informacja pozyskana od dr Ludmiły I. Missonowej  z Instytutu Etnologii i Antropologii RAN w Moskwie, podczas wizyty studyjnej w MEK  w dniu 18.09.2019 roku: Łyżka nie Oroczonów lecz Oroków (Ultów) z Sachalinu. Łyżka posiada dekoracyjne zakończenie – szpic trzonka, które charakterystyczne jest dla Ajnu (Ajnów). Pomiędzy Ajnami, Ultami (Orokami) oraz Niwhami istniał obyczaj wspólnego świętowania cyklicznego, dorocznego tzw. święta niedźwiedzia. Wówczas też dochodziło do „wymiany” (zapozyczeń) samych rzeczy jak i „przejmowania” motywów zdobniczych pomiędzy w/w grupami.</div>

Łyżka

Czarka owalna, głęboka. Trzonek przy nasadzie wąski, ze spiczastym rozszerzeniem i ponownie wąski, dalej szerszy, w przekroju spłaszczony. Zewnętrzna strona trzonka płaska, z zatartymi, lekko wyżłobionymi esowatymi ornamentami liniowymi. Trzonek zakończony półkoliście. Na spodniej stronie trzonka napis w cyrylicy: "Troickoje s. Giliaki" oraz zatarty, nieczytelny dawny nr: 3245(?). W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Czarka wrzecionowata, płaska, przez środek przebiega wyraźne, wypukłe żeberko. Trzonek przy nasadzie wąski, dalej szerszy, płaski, prosty, prosty, tylko przy nasadzie obustronne, kuliste wcięcia. zdobiony ornamentem abstrakcyjnym. Zakończenie - czubek trzonka w postaci szpica o falistych krawędziach zakończonego zawiniętym do góry "haczykiem".&nbsp;Na spodniej stronie trzonka napis w cyrylicy: "Goldskaja Habarowsk" oraz dawny numer: 4036. W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Czarka płaska, wrzecionowata, wygięta czubkiem ku górze. Trzonek przy nasadzie wąski, wygięty łukowato ku górze, zakończony szpicem karbowanym na krawędziach. Na spodniej stronie trzonka napis w cyrylicy: "Oroczienskaja iz g Imperatorkoj Gawani" oraz numer: 3347. W zbiorach MEK od 1917 roku.<br /><br /> W XIX wieku na terenach Zabajkala (Daurii), mieszkających tam Ewenków nazywano/określano Oroczenami (Oroczonami).<br /><br /> <div style="text-align: justify;">Informacja pozyskana od dr Ludmiły I. Missonowej  z Instytutu Etnologii i Antropologii RAN w Moskwie, podczas wizyty studyjnej w MEK  w dniu 18.09.2019 roku: Łyżka nie Oroczonów lecz Oroków (Ultów) z Sachalinu. Łyżka posiada dekoracyjne zakończenie – szpic trzonka, które charakterystyczne jest dla Ajnu (Ajnów). Pomiędzy Ajnami, Ultami (Orokami) oraz Niwhami istniał obyczaj wspólnego świętowania cyklicznego, dorocznego tzw. święta niedźwiedzia. Wówczas też dochodziło do „wymiany” (zapozyczeń) samych rzeczy jak i „przejmowania” motywów zdobniczych pomiędzy w/w grupami.</div>

Łyżka

Czarka płaska, owalna. Trzonek przy nasadzie wąski, w przekroju płaski, dalej szerszy. Zewnętrzna strona trzonka zdobiona dekoracyjnym ornamentem rytym. Zakończenie trzonka w postaci dwóch półkolistych wycięć z obydwu stron. Na spodniej stronie trzonka napis w cyrylicy: "r. Poron Hynca Giliaki ili dlia (nieczytelne) Oroczoni" oraz numer "3272" <br />W zbiorach MEK od 1917 roku. <div style="text-align: justify;">Na karcie magazynowej informacja o treści: <em>Oroczeni (jedna ich grupa) w końcu XIX wieku przeniosła się na północ na niz. nadamurską. Później zasymilowała się z Ulczami. - Narody Sibiri, s. 844, 861"<br /><br /></em>Informacja pozyskana od dr Ludmiły I. Missonowej  z Instytutu Etnologii i Antropologii RAN w Moskwie, podczas wizyty studyjnej w MEK  w dniu 18.09.2019 roku: Najprawdopodobniej mylny zapis - chodzi tu o Oroków (Ultów) a nie o Oroczonów. Łyżka posiada dekoracje w postaci zdobień rytych na trzonku, które charakterystyczne są dla Ajnu (Ajnów). Pomiędzy Ajnami, Ultami (Orokami) oraz Niwhami istniał obyczaj wspólnego świętowania cyklicznego, dorocznego tzw. święta niedźwiedzia. Wówczas też dochodziło do „wymiany” (zapożyczeń) samych rzeczy jak i „przejmowania” motywów zdobniczych pomiędzy w/w grupami. Stąd też, łyżki opisane przez Cecylie Chrzanowską jako należące do Giliaków (Niwhów) nie wykluczają ich pierwotnego przynależenia do kultury Ajnu (Ajnów).<em><br /></em></div>

Łyżka

<div style="text-align: justify;">Czarka wrzecionowata, płaska, przez środek przebiega wyraźne, wypukłe żeberko. Trzonek przy nasadzie wąski, dalej szerszy, płaski, prosty, prosty, tylko przy nasadzie seria obustronnych wcięć. Zakończenie - czubek trzonka w postaci szpica, dadłamany. Na spodniej stronie trzonka napis - dawny numer: 4024. W zbiorach MEK od 1917 roku.<br /><br />Informacja pozyskana od dr Ludmiły I. Missonowej  z Instytutu Etnologii i Antropologii RAN w Moskwie, podczas wizyty studyjnej w MEK  w dniu 18.09.2019 roku: Łyżka posiada dekoracje w postaci zdobień rytych na trzonku, które charakterystyczne są dla Ajnu (Ajnów). Pomiędzy Ajnami, Ultami (Orokami) oraz Niwhami istniał obyczaj wspólnego świętowania cyklicznego, dorocznego tzw. święta niedźwiedzia. Wówczas też dochodziło do „wymiany” (zapożyczeń) samych rzeczy jak i „przejmowania” motywów zdobniczych pomiędzy w/w grupami. Stąd też, łyżki opisane przez Cecylie Chrzanowską jako należące do Giliaków (Niwhów) nie wykluczają ich pierwotnego przynależenia do kultury Ajnu (Ajnów).</div>

Łyżka

<div style="text-align: justify;">Czarka wrzecionowata, płaska, przez środek przebiega wyraźne, wypukłe żeberko. Trzonek przy nasadzie wąski, dalej szerszy, płaski, prosty, prosty, przy nasadzie obustronne wcięcie i poprzeczny karb. Zakończenie - czubek trzonka w postaci szpica, nadłamany. Na spodniej stronie trzonka napis w cyrylicy: "Giliaki Trockoje" i dawny numer: 4041. <br />W zbiorach MEK od 1917 roku.</div> <br /> <div style="text-align: justify;">Informacja pozyskana od dr Ludmiły I. Missonowej  z Instytutu Etnologii i Antropologii RAN w Moskwie, podczas wizyty studyjnej w MEK  w dniu 18.09.2019 roku: Łyżka posiada dekoracje w postaci zdobień rytych na trzonku, które charakterystyczne są dla Ajnu (Ajnów). Pomiędzy Ajnami, Ultami (Orokami) oraz Niwhami istniał obyczaj wspólnego świętowania cyklicznego, dorocznego tzw. święta niedźwiedzia. Wówczas też dochodziło do „wymiany” (zapożyczeń) samych rzeczy jak i „przejmowania” motywów zdobniczych pomiędzy w/w grupami. Stąd też, łyżki opisane przez Cecylie Chrzanowską jako należące do Giliaków (Niwhów) nie wykluczają ich pierwotnego przynależenia do kultury Ajnu (Ajnów).</div>

Łyżka

Czarka duża, miseczkowata, głęboka, obustronnie zakończona zaokrąglonym szpicem. Trzonek przy nasadzie wąski, dalej łukowato wygięty ku górze i znacznie spłaszczony.&nbsp;Na wierzchniej stronie trzonka napis w cyrylicy: "Sahalin. Korsakowskaja katorga" oraz dawny numer 3410.&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Czarka duża, miseczkowata, głęboka, obustronnie zakończona zaokrąglonym szpicem. Trzonek przy nasadzie wąski, dalej łukowato wygięty ku górze i znacznie spłaszczony. Na wierzchniej stronie trzonka napis w cyrylicy: "Sahalin. Korsakowskaja katorga" oraz dawny numer 3424.          W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

Łyżka - czarka bez trzonka o miseczkowatym kształcie. Trzonek ułamany. Z jednej strony wyraźne, szpiczaste wcięcie - ubytek drewna, od którego biegnie wyraźne pęknięcie - miejsce klejenia. <br />Na karcie magazynowej obiektu zapisany dawny numer: 3645<br /> W zbiorach MEK od 1917 roku.

Łyżka

<span style="font-size: 11.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Calibri','sans-serif'; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-bidi-font-family: 'Times New Roman'; mso-ansi-language: PL; mso-fareast-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA;">Łyżka - czarka o miseczkowatym, owalnym i spłaszczonym kształcie. Trzonek krótki, zaokrąglony, przy końcu trzonka znajduje się okrągły otwór. Na spodniej stronie trzonka napis cyrylicą: "Czukczi Anadyr" oraz numer: 3336. W zbiorach MEK od 1917 roku.<br /><br /><br /></span>

Łyżka

<div>Łyżka - czarka o miseczkowatym kształcie z krótkim, klejonym trzonkiem. Na wierzchniej stronie trzonka napis cyrylicą: "Czukczi Anadyr" oraz numer: 4053. W zbiorach MEK od 1917 roku.</div>

Łyżka

<div style="text-align: justify;">Łyżka wykonana z drewnianego, łukowato wygiętego trzonka oraz czarki wykonanej z muszli kształtem i wyglądem przypominającej muszlę przegrzebka (łac. Pecten maximus), małża morskiego. Trzonek połączony z czarką od wewnętrznej strony za pomocą sznurka przewleczonego wokół naciętej, płaskiej końcówki trzonka i przez 2 nawiercone w muszli otwory. Trzonek spękany na około 50% długości.<br /><br /></div> <div style="text-align: justify;">Na trzonku widoczne napisy: Ste Olga oraz numer: 3936 i skrót(?): M.N.W. Ste Olga to współczesne Sankt Olga,  miejscowość (posiełok) licząca około 4000 mieszkańców, położona nad brzegiem Morza Japońskiego w Kraju Nadmorskich na dalekim wschodzie Federacji Rosyjskiej. Natomiast pozostałe zapisy, czyli tworzące jedną sygnaturę 4 cyfry i 3 litery są najprawdopodobniej śladami po niedoszłej do skutku akcesji do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie (M.N.W) przynajmniej części obiektów z kolekcji Cecylii Chrzanowskiej (skrót ten występuje również i na innych łyżkach).</div>

Projekt badawczy finansowany w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2016-2019.

Na skróty: Zaplanuj wizytę Edukacja Sklep online Kontakt