W 2018 roku szopkarstwo krakowskie zostało wpisane na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO. Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie (MEK) pełni wyjątkową rolę w kontekście szopkarstwa ze względu na znajdującą się tu najstarszą kolekcję szopek krakowskich. Kolekcja ta, z obiektami pochodzącymi z końca XIX wieku, z reprezentacją szopek tworzonych przez cały wiek XX aż do współczesności, pokazuje źródła tego kulturowego dziedzictwa, jego wagę oraz żywotność współczesnego szopkarstwa.
Jedynie w krakowskim Muzeum Etnograficznym zachowały się najstarsze szopki krakowskie niektóre o wysokości nawet ponad dwóch metrów, przenośne, bożonarodzeniowe teatrzyki kukiełkowe z przełomu XIX i XX wieku. Najstarszą i najcenniejszą jest szopka wraz kukiełkami wykonana w latach 90. XIX wieku przez Michała Ezenekiera (1854-1914/1918), mistrza murarskiego z Krowodrzy. To na niej, nazywanej „szopką matką”, wzorowały się całe pokolenia szopkarzy, to ona zainicjowała styl architektoniczny szopek zwany ezenekierowskim: www.etnomuzeum.eu/zbiory/najstarsza-szopka-krakowska
Jest też w kolekcji szopka związana z postacią Stanisława Wyspiańskiego (1869-1907), która została skonstruowana przez nieznanego murarza-szopkarza na zamówienie, a być może i pod kierunkiem samego artysty.
W zbiorach MEK znajduje się również szopka, która była własnością Leona Wyczółkowskiego (1852-1936). Potwierdza to fakt, że w 1898 roku artysta namalował obraz zatytułowany „Stańczyk” (bądź „Szopka”), na którym widać fragment szopki łudząco podobnej do tej w zbiorach Muzeum.
Tradycja konkursu na najpiękniejszą szopkę krakowską zapoczątkowana została w grudniu 1937 roku. Jedyna szopka zachowana z tego I konkursu została wykonana przez Ludwika Głucha (www.etnomuzeum.eu/zbiory/szopka-z-i-konkursu) i znajduje się w zbiorach MEK.
Druga wojna światowa przerwała tradycję konkursową, ale już w 1945 roku na miejscu zburzonego pomnika Adama Mickiewicza na krakowskim Rynku znów postawiono szopki. Z tamtego czasu zachowała się w kolekcji MEK m. in. nagrodzona I nagrodą szopka wykonana przez Zdzisława Szewczyka (1918-2004), wówczas studenta chemii, późniejszego etnografa i kustosza Muzeum.
W kolekcji krakowskich szopek konkursowych w MEK znalazły się szopki twórców bardziej i mniej znanych, szopki nagradzane na konkursach pierwszymi nagrodami i z dalszymi miejscami lub nawet całkiem niezauważone przez Sąd Konkursowy. Wielkie konstrukcje (najwyższa w kolekcji ma 2,5 m) po miniatury (najmniejsza ma 13 cm wysokości). Szopki wykonane z zastosowaniem różnych materiałów: od drewna, papieru, staniolu przez pasmanterię i koraliki po tworzywa odbiegające od kanonu, jak na przykład zapałki, wosk, metal czy materiały recyklingowe.
W MEK znajdują są szopki, które funkcjonują jako sceny Bożego Narodzenia czy wyimki z życia Krakowa, jako świadectwa rodzinnych tradycji oraz międzypokoleniowego przekazu wiedzy i umiejętności. Szopki jako polityczne komentarze oraz antidotum na chorobę i samotność. Jako dzieła nie tylko ludzkich rąk, ale przede wszystkim serca.
O kilku z nich przeczytać można na naszej stronie:
Antyszopka krakowska:
www.etnomuzeum.eu/zbiory/antyszopka-krakowska
Szopka krakowska (Mikrohistorie 27.11–20.12.2018):
www.etnomuzeum.eu/zbiory/szopka-krakowska
Szopka krakowska (Mikrohistorie 7.01–3.02.2020):
https://zbiory.etnomuzeum.eu/pl/mikrohistorie/26/szopka-krakowska-malik
Szopka krakowska (Mikrohistorie 26.11.2019–6.01.2020):
www.etnomuzeum.eu/zbiory/szopka-krakowska-leslie
GALERIA WYBRANYCH SZOPEK KRAKOWSKICH:
Jedynie w krakowskim Muzeum Etnograficznym zachowały się najstarsze szopki krakowskie niektóre o wysokości nawet ponad dwóch metrów, przenośne, bożonarodzeniowe teatrzyki kukiełkowe z przełomu XIX i XX wieku. Najstarszą i najcenniejszą jest szopka wraz kukiełkami wykonana w latach 90. XIX wieku przez Michała Ezenekiera (1854-1914/1918), mistrza murarskiego z Krowodrzy. To na niej, nazywanej „szopką matką”, wzorowały się całe pokolenia szopkarzy, to ona zainicjowała styl architektoniczny szopek zwany ezenekierowskim: www.etnomuzeum.eu/zbiory/najstarsza-szopka-krakowska
Jest też w kolekcji szopka związana z postacią Stanisława Wyspiańskiego (1869-1907), która została skonstruowana przez nieznanego murarza-szopkarza na zamówienie, a być może i pod kierunkiem samego artysty.
W zbiorach MEK znajduje się również szopka, która była własnością Leona Wyczółkowskiego (1852-1936). Potwierdza to fakt, że w 1898 roku artysta namalował obraz zatytułowany „Stańczyk” (bądź „Szopka”), na którym widać fragment szopki łudząco podobnej do tej w zbiorach Muzeum.
Tradycja konkursu na najpiękniejszą szopkę krakowską zapoczątkowana została w grudniu 1937 roku. Jedyna szopka zachowana z tego I konkursu została wykonana przez Ludwika Głucha (www.etnomuzeum.eu/zbiory/szopka-z-i-konkursu) i znajduje się w zbiorach MEK.
Druga wojna światowa przerwała tradycję konkursową, ale już w 1945 roku na miejscu zburzonego pomnika Adama Mickiewicza na krakowskim Rynku znów postawiono szopki. Z tamtego czasu zachowała się w kolekcji MEK m. in. nagrodzona I nagrodą szopka wykonana przez Zdzisława Szewczyka (1918-2004), wówczas studenta chemii, późniejszego etnografa i kustosza Muzeum.
W kolekcji krakowskich szopek konkursowych w MEK znalazły się szopki twórców bardziej i mniej znanych, szopki nagradzane na konkursach pierwszymi nagrodami i z dalszymi miejscami lub nawet całkiem niezauważone przez Sąd Konkursowy. Wielkie konstrukcje (najwyższa w kolekcji ma 2,5 m) po miniatury (najmniejsza ma 13 cm wysokości). Szopki wykonane z zastosowaniem różnych materiałów: od drewna, papieru, staniolu przez pasmanterię i koraliki po tworzywa odbiegające od kanonu, jak na przykład zapałki, wosk, metal czy materiały recyklingowe.
W MEK znajdują są szopki, które funkcjonują jako sceny Bożego Narodzenia czy wyimki z życia Krakowa, jako świadectwa rodzinnych tradycji oraz międzypokoleniowego przekazu wiedzy i umiejętności. Szopki jako polityczne komentarze oraz antidotum na chorobę i samotność. Jako dzieła nie tylko ludzkich rąk, ale przede wszystkim serca.
O kilku z nich przeczytać można na naszej stronie:
Antyszopka krakowska:
www.etnomuzeum.eu/zbiory/antyszopka-krakowska
Szopka krakowska (Mikrohistorie 27.11–20.12.2018):
www.etnomuzeum.eu/zbiory/szopka-krakowska
Szopka krakowska (Mikrohistorie 7.01–3.02.2020):
https://zbiory.etnomuzeum.eu/pl/mikrohistorie/26/szopka-krakowska-malik
Szopka krakowska (Mikrohistorie 26.11.2019–6.01.2020):
www.etnomuzeum.eu/zbiory/szopka-krakowska-leslie
GALERIA WYBRANYCH SZOPEK KRAKOWSKICH:
