Ozdoba choinkowa ma formę dwukondygnacyjnego żyrandola, o sześciu ramionach. Wykonany jest ze złotych miniaturowych banieczek ze szkła dmuchanego, nanizanych na drut. Imitacja świeczek umieszczonych na końcach ramion żyrandola, wykonana jest z białych szklanych rureczek.
Ozdoba ta jest przykładem jednej z odmian szklanych ozdób choinkowych typowych dla wytwórni szkła w północnych Czechach, głównie z okolic miejscowości Jablonec nad Nisą i Hořice. Ośrodek czeski – obok niemieckiego (w Lauschy oraz w innych miejscowościach położonych w Turyngii) produkującego inną odmianę szklanych ozdób choinkowych (bańki kuliste i różnego kształtu ozdoby szklane formowane w matrycach) – należał do najstarszych w Europie. Od połowy XIX wieku do dzisiaj w ośrodku czeskim produkowane są koraliki ze szkła dmuchanego używane głównie do produkcji biżuterii. Pod koniec XIX wieku, wytwórca szklanych koralików, ze szklanej rurki włożonej do specjalnej formy, potrafił w ciągu godziny wyprodukować ok. 400 szklanych koralików wielkości od 2 do 8 mm. Ozdoby choinkowe ze szklanych koralików nanizanych na drut zawsze stanowiły tam uboczną gałąź produkcji. W obszernym asortymencie tego typu ozdób choinkowych przeważają takie wzory jak gwiazdki, koszyczki, żyrandole, pajączki, a także instrumenty muzyczne, rowery, samochody, statki, samoloty i zestaw ten stale jest poszerzany.
Tę ozdobę choinkową, pod koniec lat 90. XX w., podarowała Muzeum Zofia Tetelowska (1921 – 2003), właścicielka dworu w Radwanowicach koło Krakowa. Pod koniec życia w całości ofiarowała go na rzecz ludzi ubogich i niepełnosprawnych, znajdujących się pod opieką Fundacji im. Brata Alberta. W latach dzieciństwa ofiarodawczyni, w Jej rodzinnym domu, pośród innych ozdób głównie wyrobu ręcznego, zawieszano na choince również szklane ozdoby takie jak ten żyrandol. W galerii zamieszczona jest fotografia „ubranej” choinki w dworze w Radwanowicach, pochodząca ze zbiorów archiwalnych Muzeum.
Kolekcja ozdób choinkowych w zbiorach Muzeum Etnograficznego w Krakowie liczy ponad 300 obiektów wykonanych m.in. ze słomy, papieru, opłatka oraz ze szkła. Najstarsze ozdoby ze szkła dmuchanego w kolekcji pochodzą z lat 20./30. XX w.
Opracowała Grażyna Pyla.
Literatura:
Katarzyna Smyk, Choinka w kulturze polskiej. Symbolika drzewka i ozdób, Kraków, 2009, s. 282. Grażyna Pyla, Szklane ozdoby choinkowe. Wystawa w Muzeum Etnograficznym, Kraków, grudzień 2005 – luty 2006, „Lud”, t. 90 (2006), s. 317.
