Przyrząd składa się z drewnianego krążka, kołków i gałęzi (uchwytu). W krążku o grubości 3 cm wywiercono dziesięć okrągłych otworów, w których osadzono odpowiednio ociosane kołki o długości ok. 24 cm. Na środku krążka wykonano jeden otwór o większej średnicy, w którym umieszczono prostą, naturalną gałąź brzozową (kora nie została usunięta z uchwytu). Dla wzmocnienia, na obwód krążka nałożono metalową obręcz. Razem, elementy te tworzą urządzenie przypominające koszyczek na kiju, dzięki któremu jabłka można było z łatwością zerwać i bezpiecznie przenieść bez potrzeby używania drabiny.
W literaturze nie znaleźliśmy informacji na temat podobnych przyrządów do zrywania jabłek w Pieninach. Być może prezentowany obiekt jest jedynym, który stosowano w tym regionie, gdzie często posiadano przydomowe sady. Zagroda właściciela, od którego nabyto w 1969 roku ten przyrząd, należała do rodziny tkaczy i stolarzy. Oprócz dobrej znajomości obróbki drewna, pomysłowość w tym zakresie uważana była za wyjątkową wśród górali zamieszkujących Karpaty.
Urządzenie znacznie ułatwiało pracę przy zbiorach jabłek, lecz równocześnie zwiększało bezpieczeństwo przy pracy. Gospodarze, by zebrać owoce, często zmuszeni byli do wchodzenia na drzewa po wysokich i niestabilnych drabinach. W tym przypadku tyczka była na tyle długa, że można było nią manewrować stojąc na ziemi. Konstrukcja urządzenia pozwalała też na jednorazowy zbiór kilku jabłek. W prezentowanym obiekcie uchwyt jest dość krótki, ponieważ dostosowano go do wysokości drzew w sadzie rodziny Gabrysiów, które były stosunkowo niskie. W powiecie krakowskim czy wadowickim, gdzie rosły bardzo wysokie drzewa, konieczne było stosowanie drabin.
Dzięki pomysłowemu urządzeniu, jabłka szybko trafiały do garnka i przerabiane były na różnego rodzaju domowe przetwory, głównie kompot.
Piotr Worytkiewicz.
Bibliografia:
Karwowski K., Koper K., Wawrzczak M., Tradycyjne użytkowanie lasu w Pieninach i okolicy [w:] Kultura ludowa górali Pienińskich, praca zbiorowa pod red. Urszuli Janickiej-Krzywdy oraz Katarzyny Ceklarz, Kraków 2014
Reinfuss-Janusz K., Pożywienie [w:] Kultura ludowa górali Pienińskich, praca zbiorowa pod red. Urszuli Janickiej-Krzywdy oraz Katarzyny Ceklarz, Kraków 2014
