Kompozycja dwuplanowa przedstawia sceny z życia św. Franciszka z Asyżu, zwanego też Serafickim. Na pierwszym planie ukazano spotkanie Świętego z sułtanem Melek-el-Kamelem w czasie jego podróży kaznodziejskiej do Egiptu w 1219 r. Wśród postaci zgromadzonych na schodach pałacu widzimy sułtana w dostojnych szatach, a przed nim św. Franciszka, który gestykulując głosi Ewangelię. Drugoplanowa scena z prawej przenosi nas w czasie i przestrzeni. To najprawdopodobniej ilustracja wydarzenia związanego z zaprowadzeniem za sprawą Świętego pokoju w toskańskim mieście Arezzo. Na ilustracji przedstawiono egzorcystę, stojącego za nim św. Franciszka oraz unoszące się nad z miastem demony o skrzydłach nietoperza.
Rokokowa, asymetryczna kompozycja z charakterystycznym ornamentem roccaille, pozbawiona jest zamykających ją ram. Uzupełnieniem przedstawienia jest tekst w j. łacińskim, będący objaśnieniem do przedstawionych scen.
Choć sam fakt spotkania św. Franciszka z sułtanem poświadczony jest w różnych źródłach historycznych, nie wiemy, jaki dokładny przebieg miała wizyta, podczas której Biedaczyna z Asyżu głosił przed muzułmańskim władcą Ewangelię. Biograf św. Franciszka – św. Bonawentura odnotował, że sułtan widząc entuzjazm i odwagę chrześcijanina, nie tylko nie pozbawił go życia, ale wysłuchał z uwagą i zachęcał do pozostania dłużej. Pierwszy krok na drodze dialogu pomiędzy chrześcijanami i muzułmanami został uczyniony…
Grafika pochodzi z serii poświęconej życiu, działalności kaznodziejskiej i cudom św. Franciszka z Asyżu. Te rzadko spotykane ryciny ukazujące się od XVI w. znane są z kilku edycji. Seria przygotowana w augsburskim warsztacie przez braci Klauberów - Josepha Sebastiana (1710-1768) i Johanna Baptistę (ok. 1712-1787) uchodzi za jedną z najpóźniejszych. Ukazała się około 1750 roku. Składała się z 18 rycin: strony tytułowej i przedstawień ukazujących epizody z życia św. Franciszka, uzupełnione scenami alegorycznymi, symbolicznymi, cudami pośmiertnymi i komentarzami odwołującymi się do tekstów źródłowych pierwszych biografów Biedaczyny z Asyża. Grafiki te w XVIII i XIX w. niejednokrotnie służyły jako wzorniki dla autorów kompozycji malarskich o tematyce franciszkańskiej. Przykładem mogą być malowidła w kościołach w Strzegocinie koło Pułtuska, i Kole, czy klasztorach Franciszkanów Konwentualnych w Kalwarii Pacławskiej i Franciszkanów – Reformatorów w Przemyślu.
W zbiorach Muzeum Etnograficznego w Krakowie znajduje się osiem miedziorytów z tej ciekawej serii.
Miedzioryt został zakupiony w jednym z krakowskich antykwariatów, do którego w 1968 roku trafił za pośrednictwem ks. Mieczysława Kluza zbiór krakowskich karmelitanek, liczący niemal 1500 rycin z XVII-XVIII w., pochodzących z różnych europejskich oficyn wydawniczych, głównie niemieckich i niderlandzkich. Niewielkich rozmiarów obrazki dewocyjne, tłoczone na pergaminie i papierze, wykonane są najczęściej techniką miedziorytu, zwykle monochromatyczne. Wśród nich pojawiają się czasami także subtelne miniatury.
Opracowała Beata Skoczeń-Marchewka.
Bibliografia:
Vita prima Tomasza z Celano w przekładzie Anny Pawlaczyk [w:] red. Witkowski R., Źródła franciszkańskie XIII-XIV w., t. 3, Poznań-Warszawa 2007
Dzik J., Wpływ graficznej serii Vita Seraphici Patriarchae Francisci Ord. Ff. Min. inclyti fundatoris braci Klauberów (ok. poł. XVIII w.) na malarstwo zakonu franciszkanów. „Pietas et Studium”, 5 (2013-2014)
