Korzenie peruwiańskiego tańca negritos, w trakcie którego na pierwszy plan wysuwają się zamaskowane postaci w czarnych i białych maskach, sięgają czasów kolonialnych i początków katolicyzmu wśród rdzennych mieszkańców Peru oraz ludności afrykańskiej, sprowadzonej tu w roli niewolników. Maski symbolizują czarnoskórych mieszkańców Peru i Hiszpanów.
Do najsłynniejszych festiwali z tańcami negritos należy festiwal El Virgen Carmen ku czci Maryi z Carmen, zwany również Czarnym Bożym Narodzeniem. Odbywa się on w małym miasteczku Chincha, w dzielnicy El Carmen (ok. dwie godziny drogi od Limy), w pobliżu portu, gdzie przywieziono pierwszych zniewolonych Afrykanów. Wydarzenia związane z festiwalem, włączając w to msze i nowenny, procesje z tańcami i muzyką, rozpoczynają się krótko przed Bożym Narodzeniem i trwają do święta Trzech Króli.
Festiwale te organizowane są przez bractwa religijne cofradia, działające przy kościele. Podczas festiwalu hatajos negrita – grupy młodych chłopców i mężczyzn z Chincha i sąsiednich terenów – tańczą i śpiewają przed zainscenizowanymi szopkami, w prywatnych domach, na placach i ulicach oraz przed kościołami. 27 grudnia rusza procesja z figurą Maryi z El Carmen przystrojoną kwiatami i światełkami. Figura niesiona jest przez grupę kilkudziesięciu mężczyzn (25-30), z towarzyszeniem orkiestry i tancerzy. Tancerze ubrani w czarne kostiumy noszą kapelusze przypominające korony, przystrojeni są szarfami z lusterkami i wstążkami. W rękach mają symboliczne baty z dzwoneczkami, którymi markują uderzenia. Członkowie Hatayo tańczą w dwu równoległych liniach, z których każda jest dyrygowana przez lidera caporal, nazywanego również czarnym królem.
Znawcy przedmiotu różnie interpretują pochodzenie i charakter współczesnych tańców negritos. Jedni przyjmują, że dzisiejsze andyjskie tańce negritos narodziły się w czasach, kiedy hiszpańscy kolonialiści zobligowali rodzimą peruwiańską szlachtę do włączania tańców ludności pochodzenia afrykańskiego w obchody świąt katolickich. Inni twierdzą, że negritos powstały jako spontaniczna reakcja czarnoskórych mieszkańców Peru, z radością przyjmujących wolny od pracy czas świąt Bożego Narodzenia (badacze podkreślają, że dziś są to tańce metyskie).
Niezależnie od pochodzenia i interpretacji we wszystkich współczesnych peruwiańskich festiwalach sacrum przeplata się z profanum, by dać przejaw radości i witalności. A obchody obejmują zarówno msze, procesje, jak i tańce, oraz pokazy sztuki i rzemiosła.
Maski z kolekcji Andrzeja Krzanowskiego, geologa i archeologa, amerykanisty i wieloletniego dyplomaty w krajach Ameryki Łacińskiej, organizatora i uczestnika wielu wypraw naukowych do Andów; wykładowcy w Katedrze Ameryki Łacińskiej Instytutu Amerykanistyki i Studiów Polonijnych. Z badań terenowych i pobytów zagranicznych przywiózł (wraz z żoną) liczne zbiory geologiczne, archeologiczne oraz etnograficzne. Te ostatnie zasiliły kolekcje muzealne w Warszawie, Poznaniu, Szczecinie oraz Krakowie. Muzeum pozyskało od niego ponad 300 obiektów.
Opracowała Eleonora Tenerowicz.
Wybrana literatura:
Heidi Carolyn Feldman, Black Rhythms of Peru: Reviving African Musical Heritage in the Black Pacific; Middletown, CT: Wesleyan University Press, 2006 Heidi Carolyn Feldman, Africanor Andean? Origin Myths and Musical Performance in the Cradle of Black Peru; University of California, San Diego (w: http://www.cilam.ucr.edu/diagonal/issues/2006/Feldman.pdf) Diagonal: Journal of the Center for Iberian and Latin American Music Volume 2 (2009) Luisa Castañeda Leon, Arte Popular Del Peru; Museo Nacional De La Cultura Peruana; Lima 1971
http://www.internationalfolkart.org/eventsedu/education/andes/festivalmasks.html
