W tradycyjnym społeczeństwie hinduskim małżeństwo jest czymś więcej niż tylko związkiem dwojga ludzi. Wzajemne uczucie małżonków prowadzić ma do najwyższego rodzaju miłości i połączenia z Absolutem. Miłość nie jest początkiem małżeńskiego życia, ale jego celem. Żona czci męża, mąż adoruje żonę – o rozwodzie nie może być mowy. Stąd też powiedzenie hinduskich filozofów, że Hindusi nie poślubiają dziewczyn, które kochają, ale kochają dziewczyny, które poślubiają.
W Indiach nadal małżeństwo nie jest kwestią osobistego wyboru, ale sprawą całej rodziny. Związki aranżowane są przez rodziców i krewnych, bez udziału młodych. Po odpowiednich uzgodnieniach obu stron wyznaczana jest data ślubu, ściśle według wskazówek kapłanów i astrologów. Szczególnie ważną częścią ceremonii zaślubin jest tzw. kanyadan, czyli ceremonialne oddanie córki. Ojciec panny młodej symbolicznie oddaje córkę przyszłemu mężowi w imię zbawienia przodków. Czyni to przy pomocy świętej wody z Gangesu biorąc na świadków boga stwórcę oraz innych bogów.
Wydanie za mąż córki jest niezwykle kosztowne. Dziewczyna musi mieć odpowiedni posag, zarówno w gotówce, jak i w rzeczowych darach. Wśród darów o specjalnym znaczeniu, które stanowią część posagu panny młodej w północno-indyjskim stanie Bihar, znajdują się wyroby ze „złotej” trawy sikki. Ze względu na jej naturalnie złoty kolor, wiązano z nią zapowiedź pomyślności i szczęścia. Stąd też tradycyjnie wyplatano z niej wotywne figurki, pojemniki na ofiary dla bóstw, a także do transportu darów dla młodej pary oraz jako wyroby stanowiące część posagu panny młodej.
Kosze wyplatane z trawy sikki, obok drewnianych pojemników na sproszkowaną czerwoną farbę do zaznaczania przedziałka sindur we włosach, charakterystycznego dla zamężnych kobiet, to cenne podarunki przechowywane jak skarb przez całe życie. Te symboliczne dary mają znaczenie nie tylko w obrzędach zamążpójścia. Są też wspomnieniem rodzinnego domu, z którym panna młoda prawie całkowicie zrywa więzy, opuszczając go po ślubie i przeprowadzając się do domu rodziców męża. Wśród darów dla panny młodej wręczanych w czasie zaślubin znajdują się różnorodne kosze i koszyczki oraz pojemniki z trawy sikki. Niektóre wypełnione są suszonymi owocami, przyprawami i przedmiotami, które mają zapewnić pomyślność, inne służą do przechowywania damskiej odzieży i biżuterii czy cennych drobiazgów.
Do koszy o znaczeniu symbolicznym zalicza się prezentowany tu zamykany kosz w kształcie słonia z jeźdźcem. Słoń w kulturze Indii ma szczególne znaczenie. Nawiązuje nie tylko do czczonego w całych Indiach boga Ganeśa, ale jako dawny symbol władzy królewskiej jest także symbolem bogactwa.
Upleciony został z dwóch rodzajów traw: mundż/khar i sikki. Występująca w obfitości, a tym samym znacznie tańsza trawa mundż/khar wykorzystywana jest przy pleceniu jako baza, zapewniając podstawowy kształt i dając wzmocnienie tworzonego wyrobu. Natomiast znacznie delikatniejszą trawą sikki pokrywa się całkowicie trawę bazową, używając do tego techniki spiralnej. Rosnąca na podmokłych terenach w pobliżu zbiorników wodnych trawa sikki zbierana jest tuż po sezonie monsunowym, w okresie od lipca do września, zwykle przez haridżan, czyli niedotykalnych, zwanych przez Gandhiego dziećmi bożymi. Sprzedawana jest w małych wiązkach (mierzonych garściami) na lokalnych cotygodniowych targach. Używa się jej do wykonania posagowych wyrobów plecionkarskich przez cały sezon zawierania małżeństw, od października do czerwca, przy czym szczytowym okresem jest czas tuż po zbiorach, kiedy trawa sikki jest najtańsza.
Praktyka wręczania pannie młodej tradycyjnych koszyków z trawy sikki zachowała się do dzisiaj, nie tylko przez wyznawców hinduizmu, ale także wśród społeczności muzułmańskich.
Opracowała Eleonora Tenerowicz.
Wybrana literatura:
Dharma N. K.. Caste, Custom and Faith in Hinduism. Varanasi . 1979.
Mud, Mirror and Thread, ed. by Nora Fisher, Museum...
Waterstone Richard, India, Magia (tłum. polskie R. Gołędowski)
A Tale of Two Villages: Contrasts in Development in Bihar, IHD Working Paper Series, no WP 05/2012, N. Delhi.
Gopal K. Bhargava,S. C. Bhatt;. Land and People of Indian States and Union Territories: 36 Vol.; . Gyan Publishing House, 2005, 36 Vol..
www.resources.archedu.org/sikki_grasscrafts_objects.html:
www.biharkhojkhabar.com/sikki-art-a-traditional-handicraft
