Deska gruszkowa dwustronnie rzeźbiona, przedstawia na jednej stronie Madonnę z Dzieciątkiem w promienistej mandorli i owalnej girlandzie z róż. Na rewersie widzimy Świętą Rodzinę w stajence, wyrzeźbioną w niewielkim wgłębieniu mającym ok. 14 cm wysokości i 10 cm szerokości. Przed Dzieciątkiem Jezus w powijakach, otoczonym promieniami, klęczy anioł. Z lewej strony stoi Matka Boska jakby z wyciągniętymi do dziecka rękami, z drugiej pochyla się św. Józef. Nad postaciami wzlatuje anioł trzymający banderolę z napisem "GLORIA IN ECCELCIE"; litery ryte są w odbiciu lustrzanym, aby na gotowym wypieku ukazały się właściwie. Napis to zniekształcony fragment hymnu anielskiego w języku łacińskim, zaczynający się od słów "Gloria In Excelsis Deo" – „Chwała na wysokości Bogu”. Po bokach umieszczono dwa anioły jako putta. Snycerz zadbał by ukazać także zwierzęta – osła z wołem, których głowy widnieją tuż nad Dzieciątkiem. W górze starannie wymodelowany dach w kształcie trapezu.
Na tej samej stronie formy zwracają uwagę płytko ryte sanie. Ich dwa boki zdobione wicią roślinną łączą się długim łukiem płozy, w dole osobno umieszczony spód sań, podzielony na trzy części i zdobiony rozetami. Wzór z formy wyciskano w masie marcepanowej, łuk płozy wyginano w pałąk, a boki sań przyklejano do spodu. Tak powstawały miniaturowe sanie z marcepana, które zapewne na krótko trafiały na choinki jako ozdoby.
Wyroby z zakładu rodziny Rothe cieszyły się uznaniem kilku pokoleń krakowian. Doskonały smak pierników gwarantowała specjalna receptura ciasta, opierająca się między innymi na wybranych gatunkach miodu sprowadzanego aż z Podola. Brak tego składnika sprawił, że pod koniec lat czterdziestych ubiegłego wieku zaprzestano produkcji pierników. Zakład zajmował się nadal wytwarzaniem świec woskowych. Ostatecznie także ta, prawie manufakturowa działalność, nie wytrzymała konkurencji z produkcją przemysłową. Firmę zamknięto w roku 1997.
Prezentowana deska jest jedną z wielu form piernikarskich w kolekcji Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie. Zbiór kilkudziesięciu klocków z zakładu Antoniego Rothego trafił do muzeum już w roku 1932. Drugą liczną serię stanowią formy pochodzące z innego słynnego niegdyś zakładu piernikarskiego Feliksa Mikeski. Ten cenny zasób świadczy o bogatej i prawie zapomnianej tradycji piernikarstwa w Krakowie.
Opracował Grzegorz Graff.
Literatura:
Maria Żywirska, Rzeźbione formy piernikarskie, "Polska Sztuka Ludowa" 1957 nr 2, s. 80.
Aleksandra Jacher-Tyszkowa, Zbiory Muzeum Etnograficznego w Krakowie, „Rocznik Muzeum Etnograficznego w Krakowie”, t. 2, Kraków 1967, s. 233.
