Obrazek dewocyjny przedstawia Jezusa, który ukazany jest jako kilkuletni chłopiec w jasnej, długiej sukience i powłóczystym, suto marszczonym płaszczu, spiętym na piersiach. Jego głowę otacza świetlisty nimb. Prawą ręką obejmuje kij, oparty o ramię. Jezus klęczy na prawym kolanie przed kamieniem, na którym leży baranek, spoglądający ufnie na twarz Dzieciątka. Jezus bandażuje przednią nogę zwierzęcia. W prawym, dolnym rogu znajduje się ciernisty krzew, a w głębi, po skale pną się gałęzie z kolcami.
Na rewersie odciśnięta jest pieczęć z okolicznościowym tekstem i modlitwą z okazji wizyty duszpasterskiej ks. Kazimierza Krawczyka. Popularne imię i nazwisko księdza oraz brak informacji o miejscu kolędy nie pozwala na bliższą identyfikację kapłana. Obrazek pozostał skromną pamiątką kolędy, zwyczajowo składanej w Polsce przez księży katolickich w domach parafian po Świętach Bożego Narodzenia do dnia Ofiarowania Pańskiego (2 II).
Jest to fotograficzna kopia nieznanego obrazka dewocyjnego, prawdopodobnie z przełomu XIX i XX w. Powstała w czasie, gdy władze komunistyczne w Polsce ograniczały możliwość wydawania literatury religijnej i druków dewocyjnych. Wtedy, zwykle poza oficjalnym obiegiem, przygotowaniem dewocjonaliów zajmowali się między innymi fotografowie, także amatorsko zajmujący się wykonywaniem zdjęć. Tworzyli własne kompozycje, lub posługiwali się istniejącymi wzorami – najczęściej obrazkami dewocyjnymi z różnych wydawnictw, które powielali techniką fotografii w większych nakładach. Nie sygnowali swoich prac z obawy przed restrykcjami karnymi i sankcjami podatkowymi. Odbiorcami byli przede wszystkim księża, którzy zamawiali je z okazji prymicji, jubileuszów kapłańskich, Pierwszej Komunii Świętej w parafii, peregrynacji cudownych wizerunków, a przede wszystkim z okazji corocznej kolędy. Tradycyjnie bowiem na zakończenie wizyty w domach parafian zostawiali pamiątkowe obrazki z okolicznościowym tekstem, zawierającym modlitwę, błogosławieństwo oraz z podpisem kapłana.
Zwykle ikonografia ofiarowanego w czasie kolędy obrazka bezpośrednio nawiązywała do tematów związanych z Bożym Narodzeniem. Tu jednak ukazuje kilkuletniego Jezusa otaczającego opieką baranka, co prawdopodobnie wynika z niezrozumienia przesłania wizerunku sprzed co najmniej kilkudziesięciu lat. Przedstawienie nawiązuje do jednego z najstarszych wyobrażeń chrześcijańskich Jezusa – Dobrego Pasterza. Jest także związane jest z kultem Dzieciątka Jezus, który od wczesnego średniowiecza często łączono z kultem Męki Pańskiej, nawiązując do początku i końca ziemskiego życia Chrystusa. Stąd na prezentowanym obrazku baranek symbolizuje także ofiarę Jezusa, zaś cierniste krzewy są zapowiedzią jego męki. Kult małego Jezusa przez wieki rozpowszechniali między innymi cystersi, franciszkanie i jezuici, propagując naśladowanie jego cnót: dobroci, pokory i ubóstwa. Otaczano czcią cudowne figury w sanktuariach (np. Dzieciątka Praskiego). Renesans popularności kultu Dzieciątka Jezus w 2. połowie XIX w. sprawił, że rozwinęły się nowe formy nabożeństwa. Pod patronatem Dzieciątka Jezus powstawały instytucje charytatywne i wychowawcze, bractwa i stowarzyszenia oraz wspólnoty zakonne. Wydawano także liczne grafiki, z wizerunkiem małego Jezusa. Jedna z nich stała się wzorem, powielanym przez nieznanego fotografa.
Obrazek wraz z kilkudziesięcioma innymi, został zakupiony do zbiorów w 1985 r. od mieszkanki Krakowa.
Opracowała:
Beata Skoczeń-Marchewka
Literatura:
Mandziuk Józef, Józef Mandziuk Kult Dzieciątka Jezus w Kościele Katolickim, „Resovia Sacra. Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej”, t. 11: 2004 r., s.115-130.
Szilárdfy Zoltán, A magánáhitat szentképei II. 19-20. Század, Szeged 1997, il. 75-132, szczególnie il. 116
