Tradycyjny strój Ashaninka - rdzennej grupy etnicznej zamieszkującej w części peruwiańskiej oraz brazylijskiej Amazonii. Męska tunika (w peruwiańskim hiszpańskim: cushma, w języku asháninka posiadająca wiele nazw: kitsarentsi, matsarantsi, obashirontsi) została utkana z lokalnie uprawianej bawełny kosmatej (Gossypium hirsutum) zwanej w języku asháninka ampe.
Uprawą, zbiorem, przędzeniem, barwieniem bawełny oraz jej tkaniem na własnoręcznie przygotowanym warsztacie tkackim jak i wyrobem całości zajmują się kobiety. Zazwyczaj wszystkie powyższe czynności wykonywała jedna kobieta.
Niniejsza cushma w całości została wykonana przez Enriquetę Elenę Peréz z uprawianej przez nią bawełny. Enriqueta była w Sabareni uważana za najlepszą przęśniczkę. W 2019 roku (dwa lata po jej śmierci) jedna z mieszkanek wioski – Gladiz Marzano Chanchani stwierdziła „Nikt nie potrafi tkać tak jak Enriqueta. Robione przez nią cushmy były ciepłe i trwałe, a równocześnie lekkie i przewiewne”.
Czerwony kolor nici został uzyskany poprzez jej moczenie w wywarze z lila del monte (per. hiszp.) - rośliny barwierskiej zwanej przez kobiety Asháninka piririshi a fioletowy w pozyskiwanych w lesie liściach choritoitoki. Jasny odcień brązu jest naturalnym odcieniem jednej z odmian bawełny. Kolor czarny i ciemno brązowy został uzyskany poprzez moczenie bawełny w błocie i na mokradłach (per. hiszp. barro negro, cocha del bajada del rio; ash. pitsitsari).
Według podania przekazanego przez Carmen Noemi Churivanti, dawniej kobieta musiała wykonać i sprzedać 10 cushm, aby jej mąż mógł zakupić jedną strzelbę. Prawdopodobnie informacja ta dotyczy czasów "kauczukowej gorączki" z przełomu XIX i XX wieku.
Miejsce wykonania opisywanej cushmy to osada Sabareni będąca przysiółkiem dużej wsi Poyeni leżącej nad rzeką Tambo w amazońskiej części departamentu Junín. Rzeka Tambo powstaje z połączenia rzek Perené i Ene i łącząc się z Urubambą, daje początek Ucayali.
Nazwa osady Sabareni wywodzi się od słowa sabaro, którym w języku Asháninka określa się papugę arę (hiszp. guacamayo). Pióra tej papugi często ozdabiają koronę będącą narodowym symbolem Asháninka. Opisywana cushma prezentowana jest przez Hectora Kimiego – najstarszego syna Hectora Sebastian Noemi (pseudonim Menkori). Na potrzeby wykonania zdjęcia, w celu zaprezentowania oficjalnego stroju, Kimi włożył na głowę należącą do jego ojca koronę z piórami sabaro. Menkori pełnił w tym czasie funkcję prezydenta CART (Central Asháninka del Río Tambo) – samorządu reprezentującego społeczności Asháninka znad rzeki Tambo, którego odpowiednikiem nad rzeką Ene jest CARE w tym czasie będące pod przywództwem Ruth Buendía.
Samorządy takie jak CART czy CARE chronią prawa zrzeszonych w nich społeczności oraz wydają zezwolenia na wstęp i działalność na ich terytorium krajowych lub międzynarodowych organizacji pozarządowych czy naukowców postulujących implementację swoich projektów oraz firm chcących eksploatować tamtejsze surowce naturalne. Peruwiańsko - brazylijska umowa energetyczna została podpisana w 2010 bez konsultacji ze społecznością Asháninka, pomimo że dotyczyła budowy 5 hydroelektowni na ich terytorium. Asháninka pod przywództwem Ruth Buendía zablokowali, a następnie wygrali ciągnącą się przez cztery lata sprawę budowy na rzece Ene wielkiej tamy Pakitzapango (https://www.goldmanprize.org/recipient/ruth-buendia/).
Opracowała: Joanna Sosnowska
Uprawą, zbiorem, przędzeniem, barwieniem bawełny oraz jej tkaniem na własnoręcznie przygotowanym warsztacie tkackim jak i wyrobem całości zajmują się kobiety. Zazwyczaj wszystkie powyższe czynności wykonywała jedna kobieta.
Niniejsza cushma w całości została wykonana przez Enriquetę Elenę Peréz z uprawianej przez nią bawełny. Enriqueta była w Sabareni uważana za najlepszą przęśniczkę. W 2019 roku (dwa lata po jej śmierci) jedna z mieszkanek wioski – Gladiz Marzano Chanchani stwierdziła „Nikt nie potrafi tkać tak jak Enriqueta. Robione przez nią cushmy były ciepłe i trwałe, a równocześnie lekkie i przewiewne”.
Czerwony kolor nici został uzyskany poprzez jej moczenie w wywarze z lila del monte (per. hiszp.) - rośliny barwierskiej zwanej przez kobiety Asháninka piririshi a fioletowy w pozyskiwanych w lesie liściach choritoitoki. Jasny odcień brązu jest naturalnym odcieniem jednej z odmian bawełny. Kolor czarny i ciemno brązowy został uzyskany poprzez moczenie bawełny w błocie i na mokradłach (per. hiszp. barro negro, cocha del bajada del rio; ash. pitsitsari).
Według podania przekazanego przez Carmen Noemi Churivanti, dawniej kobieta musiała wykonać i sprzedać 10 cushm, aby jej mąż mógł zakupić jedną strzelbę. Prawdopodobnie informacja ta dotyczy czasów "kauczukowej gorączki" z przełomu XIX i XX wieku.
Miejsce wykonania opisywanej cushmy to osada Sabareni będąca przysiółkiem dużej wsi Poyeni leżącej nad rzeką Tambo w amazońskiej części departamentu Junín. Rzeka Tambo powstaje z połączenia rzek Perené i Ene i łącząc się z Urubambą, daje początek Ucayali.
Nazwa osady Sabareni wywodzi się od słowa sabaro, którym w języku Asháninka określa się papugę arę (hiszp. guacamayo). Pióra tej papugi często ozdabiają koronę będącą narodowym symbolem Asháninka. Opisywana cushma prezentowana jest przez Hectora Kimiego – najstarszego syna Hectora Sebastian Noemi (pseudonim Menkori). Na potrzeby wykonania zdjęcia, w celu zaprezentowania oficjalnego stroju, Kimi włożył na głowę należącą do jego ojca koronę z piórami sabaro. Menkori pełnił w tym czasie funkcję prezydenta CART (Central Asháninka del Río Tambo) – samorządu reprezentującego społeczności Asháninka znad rzeki Tambo, którego odpowiednikiem nad rzeką Ene jest CARE w tym czasie będące pod przywództwem Ruth Buendía.
Samorządy takie jak CART czy CARE chronią prawa zrzeszonych w nich społeczności oraz wydają zezwolenia na wstęp i działalność na ich terytorium krajowych lub międzynarodowych organizacji pozarządowych czy naukowców postulujących implementację swoich projektów oraz firm chcących eksploatować tamtejsze surowce naturalne. Peruwiańsko - brazylijska umowa energetyczna została podpisana w 2010 bez konsultacji ze społecznością Asháninka, pomimo że dotyczyła budowy 5 hydroelektowni na ich terytorium. Asháninka pod przywództwem Ruth Buendía zablokowali, a następnie wygrali ciągnącą się przez cztery lata sprawę budowy na rzece Ene wielkiej tamy Pakitzapango (https://www.goldmanprize.org/recipient/ruth-buendia/).
Opracowała: Joanna Sosnowska
