Prezentowany obiekt tygodnia jest ulem figuralnym, którego forma naśladuje zdobiony wiatrak typu koźlak. Zarówno ule, jak i wiatraki są konstrukcjami o bogatym znaczeniu i historii.
Zaczynając jednak od samego ula, został on wykonany przez Stanisława Klimpela, rzemieślnika specjalizującego się w tworzeniu takich obiektów. Jego inicjały zobaczyć można na jednej z blach dwuspadowego dachu. Na przeciwległej blasze widnieje data „1966”, jest ona przypuszczalnie datą powstania ula i wskazuje, że mógł być on wykonany z okazji obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego.
Sam ul jest konstrukcji skrzynkowej, architektonicznej. Jego górna część spoczywa na zawiasach i umożliwiała zebranie wytworzonego miodu. Z przodu zobaczyć można „oko”, czyli miejsce, przez które do ula dostawały się pszczoły. Okienka z kolorowego szkła, których próżno szukać w rzeczywistych wiatrakach, podobnie z resztą jak takiego rodzaju malatury, świadczą o ozdobnej i artystycznej funkcji obiektu.
Koźlak, czyli wiatrak, który posłużył za architektoniczny wzór ula, cechuje się ruchomą konstrukcją. Nazwa koźlaka pochodzi od „kozła”, czyli specjalnej konstrukcji, na której wspiera się wiatrak. Budowa ta w środku ma pionowy pal zwany sztembrem, wokół której obraca się wiatrak.
Ciekawą informacją może być to, że w muzealnych zbiorach archiwalnych występuje kilka zdjęć pokazujących najróżniejsze kształty uli figuralnych z okolic Czech i Słowacji, wskazując na popularność tego typu konstrukcji również u naszych sąsiadów.
Według niektórych wierzeń, ule figuralne w tradycji ludowej miały za zadanie ochronę pszczół przed „złym spojrzeniem”. W okolicznościach pojawienia się kogoś posiadającego moce tego rodzaju urok kierowany był w stronę zwracającej uwagę kolorowej, ciekawej konstrukcji. Zapewniał więc bezpieczeństwo drogocennym i wrażliwym mieszkańcom ula. Więcej o zastosowaniu różnego rodzaju kształtów i figur można znaleźć w artykule na temat innego obiektu tego typu, który znajdą państwo tutaj: https://etnomuzeum.eu/zbiory/ul-zagloba.
Muzeum Etnograficznego w Krakowie posiada ponad dziesięć takich uli, przedstawiają one cały szereg różnych postaci i kształtów. Na wystawie stałej zobaczyć można jedną konstrukcję tego typu, za to niezwykle charakterystyczną. Jest to potężny niedźwiedź w pozycji stojącej z wysoko podniesioną przednią łapą. Stoi on w towarzystwie innych uli i narzędzi pszczelarskich.
Opracował: Mateusz Żebrowski
